Saga - 2002, Page 250

248
HERMANN PÁLSSON
frumlegar og sjálfstæðar hugmyndir í frjósömum huga fræði-
mannsins við nýjan lestur og nýja íhugun bókmenntanna.
Hér er aðei.ns rými til að staldra við fátt eitt af bókmenntaskrif-
um Hermanns Pálssonar. Eitt fyrsta rit hans af því tagi mun vera
Sagnaskemmtun íslendinga sem út kom 1962. Hann hyggur að þeg-
ar frá því er sagt í fornritum að sögur hafi verið sagðar til skemmt-
unar/til dæmis í Reykhólabrúðkaupinu 1119, þá sé átt við ritaðar
sögur, og hafi slíkar skemmtunarsögur verið færðar í letur miklu
fyrr en fræðimenn höfðu talið.
Hrafnkels saga var Hermanni hugstæð til rannsókna, og ritaði
hann um hana þrjár eða fjórar bækur auk styttri ritgerða: Hrafnkels
saga og Freysgyölingar (1964), Siðfræði Hrafnkels sögu (1966), Art
and Ethics in Hrafitkel's Saga (1971) og Úr hugmyndaheimi Hrafnkels
sögu og Grettlu (Studia Islandica 39, 1981). Og Grettissögu hélt
hann áfram að sinna. Hann hafði einmitt nýlokið að rita mikið
verk um söguna sem ber heitið Grettissaga og íslensk siðmenning,
þar sem hann rekur erlend áhrif á söguna og markar stöðu henn-
ar í evrópskum bókmenntum.
Forn kveðskapur var einnig hugfólgið viðfangsefni Hermanns
allt frá því að hann á ungum aldri aðstoðaði Guðna Jónsson við
gerð svokallaðra Eddulykla (1949). Frumlega ritgerð samdi hann
um hið þýdda spekikvæði Hugsvinnsmál (Disticha Catonis): Áhrif
Hugsvinnsmála á aðrar fornbókmenntir (Studia Islandica 43, 1985)-
Og á síðustu árum sínum bjó hann til prentunar og skýrði nokkur
hin frægustu fornaldarkvæði okkar. Hávamál bjó hann til prent-
unar, gerði við þau skýringar og ritaði margt um hið forna
spekiljóð; má sérstaklega nefna ritin Heimur Hávamála (1990) og
Hávamál í Ijósi íslenskrar menningar (1999); auk þess þýddi hann
kvæðið á ensku í félagi við Paul Edwards, sem unnið hafði með
honum að mörgum sagnaþýðingum (The Words of Odin: Hávatnáh
1998). Völuspá gaf hann út með formála og skýringum (1994). Og
síðasta verk sem birtist frá hendi Hermanns að honum lifanda
voru Sólarljóð, sem út komu á síðastliðnu sumri með ítarlegum
inngangi og skýringum.
Áhrifamestu verk Hermanns Pálssonar í þágu íslenskra mennta
má þó líklega telja enskar þýðingar hans á íslenskum fornsögum-
Hann byrjaði þessa starfsemi í samvinnu við Magnús Magnússon
rithöfund, sem er af íslenskum foreldrum en upp alinn í Skotland'
og því barnmæltur á enska tungu. Þótt Hermann öðlaðist afburða