Saga - 2002, Qupperneq 263

RITDÓMAR
261
voru í uppsiglingu annars staðar. Því var það vel til fundið hjá Stofn-
un Sigurðar Nordals að blása til málþings í Norræna húsinu 9.-11.
ágúst árið 1999 þar sem stefnt var saman texta- og fomleifafræðingum
H1 að fjalla um landnám við Norður-Atlantshaf og könnun Ameríku.
Afraksturinn er nú kominn á bók sem skipt er í kafla um bókmennta-
og þjóðfræðilegt sjónarhorn, sagnfræði og kynþáttahugmyndir, raun-
vísindalegar aðferðir og viðtökurannsóknir. Hér má fá frábært yfirlit
um helstu rannsóknir í Vínlandsfræðum - sem eru gríðarlegar að vöxt-
um og hafa tekið mikinn fjörkipp eftir 1960 þegar Ingstad-hjónin
uorsku fundu loksins minjar um fólk frá Grænlandi og íslandi í L'Anse
aux Meadows á norðurtanga Nýfundnalands, einu staðfestu minj-
arnar um norræna menn í Norður-Ameríku ef frá er talið það sem
komið hefur í ljós í heimskautahéröðunum. Allt annað eru falsanir eða
ranghugmyndir nema einn norskur peningur frá 11. öld sem fannst á
mdjánaslóðum í Maine og hefur líklega borist þangað eftir verslunar-
leiðum að norðan. f ljósi hins almenna Vínlandsáhuga er merkileg sú
kenning í grein Ingu Dóru Björnsdóttur í ritinu að öll umræðan í kring-
um Leif og Vínlandsferðir hafi stafað af breyttri stöðu íslands eftir lok
kalda stríðsins. Frábær grein Andrews Wawns um „Victorian Vinland"
sýnir einmitt vel hina löngu hefð Vínlandsfræða meðal enskumælandi
uianna, og Kirsten Wolf-dregur saman hvernig Vestur-íslendingar
reyndu að notfæra sér arfleifð Leifs í þjóðahafinu vestra - oft í sam-
keppni við norræna frændur sína eins og við þekkjum hér heima af
hinni viðkvæmu milliríkjadeilu við Norðmenn um þjóðerni þeirra
feðga Eiríks rauða og Leifs heppna. Þar gleymist jafnan að Leifur átti
sér líka móður og hún var af írskum ættum (eins og Hermann Pálsson
rekur í bók sinni sem fjallað verður um hér á eftir) án þess að við deil-
um við íra út af þjóðerni sonarins.
Islenskur almenningur hefur aldrei efast um að allir helstu atburðir
fornsagna séu í meginatriðum sagnfræðilega réttir. Og kemur þar fyr-
'r h'tið sú umræða sem farið hefur fram meðal fræðimanna um heim-
hdagildi hinna fornu texta. í þeim ritum sem hér verður nú snögglega
drepið á er þó fremuj- litið til annarra og hugmyndafræðilegra þátta í
sambandi við fornsögur - ef frá er talin grein Jennyar Jochens sem les
rrukinn fróðleik um fortíðina úr sögunum. Þannig er gerð rækileg
Sre'in fyrir sjálfri varðveislu Vínlandssagnanna tveggja, Eiríks sögu
rauða og Grsenlendinga sögu, með áherslu á hvað hafi orkað á sjálfa
ritun þeirra og hvað sé þeim sameiginlegt (Ólafur Halldórsson) og
°bert Kellogg túlkar skemmtilega andstæðu heiðni og kristni í sög-
rjrium. Einnig leikur Bo Almqvist sér með þá frumlegu hugmynd að í
rænlendinga sögu sé raunveruleg minning um fund við indjána
varðveitt í algengri gamansögu. Þá greina menn hugmyndaheim sagn-
aruia út frá því hvernig þar er talað um framandi fólk (Sverrir Jakobs-