Saga - 2002, Blaðsíða 289

RITDÓMAR
287
ið dæmi af stóru safni sem var fleygt í sjóinn þegar bæjarfélag hafnaði
að taka við því að gjöf.
Bók Ingu Láru er grundvallarrit um sögu ljósmyndunar á íslandi og
í raun forsenda fyrir áframhaldandi rannsóknum á þessu sviði, og það
ekki eingöngu fyrir íslendinga því að megintexti bókarinnar er birtur
á ensku í bókariok. Hún gerir grein fyrir öllum helstu grundvallarþátt-
um varðandi sögu ljósmyndunar á tímabilinu en eftir lestur á riti
hennar má líka ljóst vera að mörgum spurningum er ósvarað. Taka má
nokkur dæmi: Hvernig þróaðist ljósmyndim hérlendis samanborið við
nágrannalönd? Hvað með stefnur og strauma í ljósmyndun, náðu slík-
ir straumar hingað til lands? Hvernig var tengslum myndlistar og ljós-
myndunar háttað? Hvað með blaðaljósmyndun, hvenær hófst hún?
Vel mætti hugsa sér að kafa dýpra í nám ljósmyndara og svo má lengi
áfram telja.
Mestu skiptir þó að verk Ingu Láru er komið út. I stuttu máli þá er
bókin glæsilegt verk. Ritið er grundvallarverk um sögu ljósmyndunar,
forsenda þess að unnt sé að stunda rannsóknir á þessu sviði og ræða
málefni ljósmyndunar af einhverju viti. Maður spyr sig, þegar svo ein-
stakt verk birtist, hvernig á því standi að ritið hafi ekki verið tilnefnt til
íslensku bókaverðlaunanna.
Ljósmyndir erlendra manna á íslandi hafa nokkuð verið rannsak-
aðar. Mest hefur kveðið að Frank Ponzi, eins og nefnt var hér að fram-
an, en hann hefur einkum kannað ljósmyndir frá Islandi á 19. öld af
engilsaxneskum uppruna. Minna hefur farið fyrir umfjöllun um ljós-
myndara af öðru þjóðemi. Nú hefur verið bætt úr því með bók
Æsu Sigurjónsdóttur, ísland í sjónmáli, þar sem hún fjallar um myndir
franskra ljósmyndara frá íslandi á 19. öld en Æsa hefur um árabil unn-
ið að rannsóknum á ljósmyndasögu.
Bók Æsu er í stóru broti og texti birtur bæði á frönsku og íslensku.
Myndir njóta sín því vel og ekki verður annað séð en að vel sé að verki
staðið í alla staði, bæði hvað varðar umbrot og myndvinnslu. Ég
spyr mig þó hvort ekki hefði verið unnt að ná betri árangri með
daguerreótýpurnar sem birtar eru fremst í bókinni? En í heild er
bókin glæsilegt verk. Samhliða útgáfu bókarinnar var haldin sýning
á völdum myndum í Hafnarborg, menningar- og listastofnun Hafnar-
fjarðar árið 2000.
Ljóst er að Æsa hefur lagt sig fram um að kanna ýtarlega bakgrunn
þeirra ljósmýndara og íslandsleiðangra sem hún fjallar um, ekki síst á
frönskum skjalasöfnum. Frumherji þessara frönsku ljósmyndara var
steinafræðingurinn Des Cloizeaux sem fyrstur manna tók myndir á
íslandi árið 1845, aðeins sex árum eftir að Daguerre kynnti ljósmynda-
aðferð sína opinberlega í Frakklandi. Æsa dregur skýrt fram í umfjöll-
un sinni þær aðstæður sem fyrstu ljósmyndararnir bjuggu við og