Saga - 2003, Blaðsíða 161

AÐ BJARGA GULLFOSSI
159
rnés” r^S'22 ^ar er vlsar) tíl frásagnar Eyrúnar og henni fylgt að
an ^ ^essari upptalningu má sjá að saga Sigríðar í Brattholti er eng-
Uð le8Ínn éplægður akur. Þvert á móti er hún þokkalega vel könn-
■jaísv ^ e^ki sé hægt að ganga að niðurstöðum öllum á einum stað.
u- ,.,ert vantar líka á að öllum frásögnum beri saman. Stundum er
nv' °St ernn höfundur leiðréttir annan með skýrum rökum eða
sj_e 01 heimildum, en öðrum missögnum virðist ómögulegt að
holtf l'r ^ öæmis hvort sá frægi ferðagarpur, sem Sigríður í Bratt-
fy . natði verið fram eftir aldri, var vön að ríða í söðli eða hnakk;
pvi hvoru tveggja virðast vera ágætar heimildir23 sem því mið-
stangast bara á. Enda er það lífsins gangur um fróðleik, sem
st hefur í manna minni, að þar er eitt og annað úr lagi fært, og
þvf aQ gera nema samtímaheimildir komi í leitirnar.
Gullf0
Barátta Sigríðar
lej °Ssmálið, sem Sigríður í Brattholti varð fræg fyrir, snerist um
Bra.,, airining24 um afnot af fossinum sem eigendur hans, Tómas í
kau °§ laudeigandinn austan Hvítár,25 höfðu gert 1909 við
Jón ' S urnann úr Árnessýslu og hann jafnharðan framselt Sturlu
kaupmanni í Reykjavík. Sturla var a.m.k. með köflum í
' ísland íaldanrn rás
23
^^u*sson „Konan sem bjargaði Gullfossi látin
þ e l®25- Sa8a lands og þjóðar árfrá ári (Reykjavík, 2001), bls. 76-77.
uöríður Þórarinsdóttir, „Sigríður í Brattholti", bls. 117 (söðull), og Jó-
bls^þ Ótafsson skv. Eyrúnu Ingadóttur, „Fyrsti náttúruverndarsinni ...",
ag , ttlnakkur). Ekki er það svo einfalt að Jóhann eigi við efri ár Sigríðar, því
g: í*1111 tekur fram að þá hafi ekki tíðkast að konur riðu í hnakk, og kveður
1 °ft hafa reitt vínkút á hnakknefinu, sem hlýtur að vísa til tímans fyrir
5fsbann i9is-
pe 1 ^ tatar um fossinn i' eigu erlends félags og Þjóðskjalasafnið um baráttu
fra u ° U ^ans úflendinga. B og C nota óljósa orðalagið i' hendur en nefna í
eða a<a'nu kigugjald eða leigusamning. Misskilningurinn um sölu fossins
se/í eJ®nartlalfl a honum tengist því að handhafi leigusamningsins gat fram-
Stysf 3 feinllnts se/f rétt sinn.
sþr ,U. trasaSnir af Sigríði má skilja svo að Brattholt hafi átt Gullfoss óskiptan,
frei Vltnanir í skrá Þjóðskjalasafns og Landið þitt. ísland. f örstuttu máli er
"að h 'ff * ab með þessum hætti frekar en skjóta inn vamagla eins og
24
25