Morgunblaðið - 24.06.2010, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. JÚNÍ 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Mikil óvissaer uppi íöryggis-
málum sjómanna
nú þegar stefnir í
að enn fækki þyrl-
um Landhelg-
isgæslunnar. Í fyrradag
greindi Morgunblaðið frá því
að í næstu viku væri útlit fyrir
að björgunarþyrla Landhelg-
isgæslunnar yrði aðeins ein
eftir að einni þyrlu yrði skilað
til lánveitenda og óvíst væri
hvort reglubundinni skoðun á
þriðju þyrlunni yrði lokið.
Þegar sú kemur úr skoðun
verða hér tvær þyrlur, en
staðan er þó verri en svo, því
að Landhelgisgæslan nær að-
eins að manna 1,3 vaktir, sem
þýðir að yfirleitt er aðeins
hægt að nota aðra þyrluna,
jafnvel þó að báðar séu í
gangi.
Í lok apríl sl. fóru fram ut-
andagskrárumræður á Al-
þingi um öryggismál sjó-
manna og þar kom fram í máli
dómsmála- og mannréttinda-
ráðherra að áætlanir um lág-
marks þyrlubjörgunarþjón-
ustu gerðu ráð fyrir að hér
væru fjórar þyrlur. Þyrlu-
kostur og mönnun hans væri
hins vegar svo rýr að í allt að
tíu daga á ári væri engin
þyrla tiltæk og aðeins ein
þyrla í allt að einn mánuð á
ári. Í umfjöllun ráðherra kom
einnig fram að ráðgjaf-
arnefnd ráðuneytisins hefði
nýlega skilað skýrslu um
stöðu þyrlumála og nið-
urstaðan væri sú að til að
tryggja ásætt-
anlegan björg-
unarviðbúnað
þyrfti að verja 425
milljónum króna
til viðbótar á ári í
þyrluþjónustuna.
Ráðherra sagði að þetta væru
gífurlegir fjármunir og það
„blasir ekkert við hvaðan þeir
eiga að koma“.
Staðreyndin er að vísu sú
að það blasir alveg við hvaðan
þessir fjármunir gætu komið.
Þessi fjárhæð er til að mynda
aðeins brot af því sem rík-
isstjórnin eyðir nú í að sækja
um aðild að Evrópusamband-
inu þó að enginn áhugi sé á
því hér á landi að fara þangað
inn. Ríkisstjórn sem eyðir
milljörðum króna í að sækja
um aðild að Evrópusamband-
inu, þó að vitað sé að Íslend-
ingar vilji ekki þangað inn,
getur ekki á sama tíma haldið
því fram að ekki séu til fjár-
munir til að tryggja sjómönn-
um viðunandi öryggi við störf
sín.
Ríkisstjórnum ber að for-
gangsraða og forgangsröðun
er aldrei mikilvægari en við
erfiðar aðstæður í efnahags-
málum. Vandinn er hins veg-
ar sá að núverandi ríkisstjórn
lætur aðallega stjórnast af
margvíslegum ranghug-
myndum í bland við stórkost-
legt úrræðaleysi. Þetta er af-
skaplega vond blanda sem
skýrir vafalaust hvers vegna
rökrétt lausn blasir aldrei við
ráðherrum ríkisstjórn-
arinnar.
Fé er sóað um leið
og sagt er að ekki sé
hægt að bæta
öryggi sjómanna }
Öryggi sjómanna er
verulega ábótavant
Forsprakkarríkisstjórnar-
innar segja engan
ágreining um að
forystumenn allra
flokka vilji borga
Icesave-skuldbindingarnar.
Sömu tugguna hafa frétta-
menn beggja ljósvaka-
miðlanna uppi. Öll þjóðin vill
standa við sínar skuldbind-
ingar. En það þýðir ekki að
þjóðin vilji eða telji sig eiga að
axla ábyrgð á skuldum einka-
aðila, sem engin lögmæt rík-
isábyrgð var fyrir. Það er auð-
vitað forkastanlegt að um-
boðsmenn íslenskrar þjóðar
skuli vísvitandi blanda í eina
niðurstöðu sjónarmiðum sem
eru algjörlega öndverð. En því
miður er sú gjörð orðin næsta
fyrirsjáanleg. Framganga
fyrrnefndra fjölmiðla er á hinn
bóginn mikið
undrunarefni, svo
ekki sé kveðið
fastar að. For-
menn Sjálfstæð-
isflokks og Fram-
sóknarflokks hafa rétt einu
sinni vísað rangtúlkunum Öss-
urar Skarphéðinssonar á orð-
um þeirra og viðhorfum á bug.
Bjarni Benediktsson bendir á
að eitt sé að vilja að borga það
sem mönnum ber og annað að
láta undan ólögmætum kröf-
um. Sigmundur Davíð segir
enn og aftur að Íslendingar
vilji standa við sínar skuld-
bindingar allir sem einn en
það hvíli engin skuldbinding á
íslenska ríkinu vegna Icesave.
Sjálfsagt mun Össur halda
rangfærslum sínum áfram. En
munu fjölmiðlarnir gera það
líka?
Samkór rangfærslna
ríkisstjórnar og
ákveðinna fjölmiðla}
Vísvitandi rangfærslur
Í
lokabólu síðustu aldar, sem kölluð var
netbólan, komst mjög í tísku að útvista
vinnu, en svo var það kallað þegar fólk í
fjarlægum löndum var fengið til að
vinna verk á ódýrari hátt en hægt var
heimafyrir. (Á Íslandi hafa menn reyndar
löngum farið þá leið að færa verk út á land þar
sem hægt er að vinna þau á dýrari hátt en á höf-
uðborgarsvæðinu og kallast byggðastefna, en
það er önnur saga).
Framan af var það ýmisleg forritunarvinna
sem unnin var í öðrum löndum og dæmi um fyr-
irtæki sem voru kannski aðeins með yfirstjórn
og móttöku í vestrænu landi en forritun og
hönnun fór meira og minna fram í þriðjaheims-
ríki. Eftir að netbólan sprakk dró heldur úr
þesslags útvistun, en sú högun að fela fólki á
Indlandi og fleiri láglaunaríkjum að svara í síma
varð æ vinsælli. Sá hængur var á þeirri högun að við-
skiptavinir fyrtust stundum við þegar einhver svaraði í
símann sem varla kunni tungumálið sem svara átti á, fór
bara með utanbókarlærdóm og gat ekkert gert ef samtalið
fór út af því sporinu.
Bandarísk fyrirtæki fundu svarið við því: Til urðu geysi-
stórar símamiðstöðvar sem líkja eftir bandarísku um-
hverfi, þar sem starfsmenn tala ensku eins og innfæddir
(þ.e. innfæddir Bandaríkjamenn), eru á sama tímabelti og
þau fylki sem þeir þjóna, fylgjast vel með fréttum og
íþróttum á viðkomandi svæði til að geta haldið uppi sam-
ræðum við þá sem hringja. Starfsmennirnir lifa í þykjustu-
landi, en þó líður þeim ekki eins og þeir séu
þykjustufólk; þeir búa í Tirunalveli eða Vis-
akhapatnam, en haga sér eins og þeir búi í
bandarískri stórborg – taka upp bandarísk
nöfn, hanga á bandarískum diskótekum eða
bandarískum kaffihúsum og kaupa inn í banda-
rískum stórmörkuðum.
Í Andhra Pradesh-fylki á Indlandi (Tir-
unalveli eða Visakhapatnam eru í Andhra Pra-
desh) eru þau störf sem tengjast hringi-
miðstöðvum hátæknistörf (svona álíka og
þegar menn mæra öll hátæknistörfin sem
fylgja munu rekstri gagnavera hér á landi), en
vestur í Bandaríkjunum eru þau almennt talin
láglaunastörf og frekar litið niður til þeirra sem
vinna við slíkt. Ýmsum þykir þessir íbúar þykj-
ustuheims lifa í lygi, fastir í þrælavinnu sem
gefur ekkert af sér nema peninga. Já, einmitt,
ekkert nema peninga. Á síðasta hálfa öðrum áratug hefur
dregið mjög úr fátækt í þróunarlöndum eins og fram kom í
frétt á mbl.is í gær: Samkvæmt árlegu mati Sameinuðu
þjóðanna hefur íbúum þróunarlanda sem lifa á undir 160
kr. á dag að meðaltali fækkað úr 46% árið 1990 í 27% árið
2005. Búist er við að hlutfallið verði 15% árið 2015.
Hvernig hefur þessu verið náð, spyr eflaust einhver, en
svarið er hér að ofan; með vinnu í sálarlausum hringi-
miðstöðvum, þrælavinnu í verksmiðjum, láglaunapuði á
saumastofum og svo má lengi telja. Allt til þess að við fáum
vörur og þjónustu á lægra verði – og er það ekki hið besta
mál? arnim@mbl.is
Árni
Matthíasson
Pistill
Líf í þykjustulandi
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Anna Sigríður Einarsdóttir
annaei@mbl.is
G
ert er ráð fyrir að um
450 ný hjúkrunarrými
fyrir aldraða verði tek-
in í notkun á næstu
tveimur til þremur ár-
um. Með þeim 44 nýju rýmum sem
tekin voru í notkun hjá Hrafnistu í
Boðaþingi í Kópavogi í marsmánuði
sl. verða nýju rýmin því tæplega
500 talsins. En Boðaþing var fyrsta
nýja, sérhannaða hjúkrunarheimilið
sem tekið hafði verið í notkun á
höfuðborgarsvæðinu í átta ár.
90 rými til viðbótar verða tekin
í notkun hjá Mörk – hjúkrunar-
heimili Grundar við Suðurlands-
braut nú í sumarlok. „Við fáum
lyklana afhenta 1. júlí og byrjum að
taka á móti fólki 3. ágúst,“ segir
Gísli Páll Pálsson, framkvæmda-
stjóri heimilisins og kveður mikla
tilhlökkun ríkja.
Bætt aðstaða fyrir þá
sem hafa vistun
Þó 135 ný rými séu tekin í
notkun á þessu ári fjölgar hjúkrun-
arrýmum á höfuðborgarsvæðinu
ekki. Mörkin tekur við fólki af
Vífilsstöðum og Víðinesi, sem lokað
verður 1. september, sem og 18 ein-
staklingum sem nú dvelja á Land-
spítalanum. Í Boðaþingið flutti hins
vegar heimilisfólk af Hrafnistu í
Reykjavík og dvalarheimili í Kópa-
vogi.
Sama á við um stærsta hluta
þeirra hjúkrunarrýma sem reist
verða á næstu árum. Félags- og
tryggingamálaráðuneytið gerði í
maímánuði samninga við bæjaryf-
irvöld í Mosfellsbæ, Hafnarfirði,
Garðabæ, Reykjanesbæ, Borgar-
byggð, Fjarðarbyggð og Akureyri
um byggingu 287 nýrra hjúkrunar-
rýma. Sveitarfélögin byggja hjúkr-
unarheimilin með láni frá Íbúðar-
lánasjóði og sjá um reksturinn.
Ríkið greiðir síðan sinn hluta bygg-
ingarkostnaðar og vaxta, 85%, til
baka á fjörutíu árum í formi leigu.
Samkvæmt upplýsingum frá
sveitarfélögunum teljast 93 þessara
hjúkrunarrýma sem viðbót við þau
sem þegar eru í notkun og verða 55
þeirra á höfuðborgarsvæðinu. Mest
munar væntanlega um 30 rými í
Hlaðhömrum í Mosfellsbæ sem
hefjast á handa við byggingu á í
haust. En ekkert hjúkrunarheimili
fyrir aldraða er starfrækt í sveitar-
félaginu í dag. „Það verður kær-
komið að fá hjúkrunarheimilið því
Mosfellsbæingar hafa til þessa
þurft að leita út fyrir sveitarfélag-
ið,“ segir Jóhanna Hansen bæjar-
verkfræðingur. Gert er ráð fyrir að
byggingu verði lokið vorið 2012 og
er kostnaður áætlaður 940 milljónir
kr.
Boðaþing stækki um helming
Kostnaðarmat félags- og
tryggingamálaráðuneytisins vegna
byggingar hjúkrunarrýmanna nem-
ur 9,5 milljarði kr. samkvæmt upp-
lýsingum frá ráðuneytinu, en auk
áður nefndra hjúkrunarheimila hafa
einnig verið uppi áætlanir á Sel-
tjarnarnesi um byggingu 30
hjúkrunarrýma. Samningar þess
efnis hafa þó ekki enn verið undir-
ritaðir.
Síðari hluti byggingar hjúkrun-
arheimilisins að Boðaþingi í Kópa-
vogi er ekki á borði ráðuneytisins.
En áætlanir eru uppi um að stækka
þetta nýja heimili um helming og
mun það þá geta hýst 88 einstak-
linga. Ekki liggur hins vegar fyrir
hvort rými fyrir nýja vistmenn
verði í byggingunni þegar hún rís
eða hvort húsið muni hýsa vistmenn
annarra hjúkunarheimila í eigu
Hrafnistu. „Það liggur ekki fyrir á
þessu stigi,“ sagði viðmælandi
blaðsins. „Framkvæmdir eru ekki
hafnar og ekki vitað hvenær þær
gera það, þó vissulega vonumst við
til að geta lokið byggingu Boða-
þings á næstu 2-3 árum.“
Hjúkrunarrými sem rísa fyrir aldraða á næstu árum
Ný hjúkrunarrými Viðbótarrými
45 1
Akureyri
32 0
Borgarnes
30 12
Fljótsdalshérað
30 25
Reykjanesbær
30 0
Seltjarnarnes* * Samningar ekki
undirritaðir
** Þar af 44 rými
tekin í notkun í
mars sl.
30 30
Mosfellsbær
90 0
Reykjavík
60 5
Hafnarfjörður
60 20
Garðabær
88 0
Kópavogur**
Yfir hundrað ný rými
en samt enginn viðbót
Í byrjun þessa árs voru um 200
eldri borgarar á biðlista eftir
hjúkrunarrými, en á vormán-
uðum 2008 voru þeir ríflega
500.
Breytingar sem gerðar voru
2008 á mati á þörf eldri borgara
fyrir hjúkrunarrými leiddu til
þess að æ fleiri njóta heima-
hjúkrunar eða annarrar þjónustu
heimafyrir. Sú breyting á vist-
unarmati hefur þó sætt nokkurri
gagnrýni. Boðuðu stjórnvöld því í
upphafi þessa árs að endurskoða
ætti framkvæmdaáætlunina frá
2008, en ljóst má telja að slík
endurskoðun gæti haft áhrif á
lengd biðlista.
Samkvæmt upplýsingum frá
félags- og tryggingamálaráðu-
neytinu er sú endurskoðun þó
ekki enn hafin.
Endurskoðun
í biðstöðu
VISTUNARMAT ÓBREYTT
Ný rými Samningar undirritaðir
vegna hjúkrunarheimilisins Markar
sem opnað verður í ágústbyrjun.