Fréttablaðið - 02.12.2011, Blaðsíða 26

26 2. desember 2011 FÖSTUDAGUR
Á sama tíma og fjárfesting í íslensku hagkerfi er í sögulegu
lágmarki, um 10% af VLF, hið opin-
bera berst í bökkum og atvinnu-
leysi er í hæstu hæðum, þá berast
merkileg tíðindi úr Reykjavíkur-
hreppi (svo ég tileinki mér tungu-
tak ritstjóra Skarps): Kínverji
nokkur fær ekki að kaupa land, því
jú hann er víst frá Kína. Af því að
Íslendingar eru einmitt svo miklir
snillingar, sérstaklega þeir sem
hafa braskað með stórar fúlgur fjár
(og lönd!), að þeir einir eru hæfir til
að eiga land!
Er einhver að kvarta?
Þingeyingar eru ekki gjarnir á að
kvarta, setja heldur hausinn undir
sig og þumbast áfram í atgangi
sínum við firrtan veruleikann í
formi kontórista, SAS (sérfræð-
ingum að sunnan) eða þeim allra
erfið ustu: „vel meinandi“ stjórn-
málamönnum.
Nú er búið að stoppa það að reist
verði álver við Bakka, sem hefði
verið með öllu hátt í 200 millj-
arða innspýting í hag kerfið. Það á
að stoppa orkunýtingu á svæðinu
með friðlýsingum og umhverfis-
mati eins og framast er unnt.
Nefndarmenn berja í borð og
heimta aftur og aftur arðsemis-
mat á Vaðlaheiðar göngum, tala
um „sjálfbærni“ án þess að virðast
skilja orðið auk þess sem títtnefnd-
ir nefndarmenn hafa sjaldan eða
aldrei fyrr haft áhuga á því hvað
sé efnahagslega fýsilegt fyrir þjóð-
ina, hvorki í nútíð né framtíð!
Niðurskurður á uppskurðum!
Í fjárlögum 2012 er gert ráð fyrir
þvílíkum niðurskurði hjá HSÞ
umfram aðrar heilbrigðisstofnanir
að jaðrar við ofstæki (sjá skýrslu
Capacent). Ég gæti haldið áfram:
hver man eftir kísiliðjunni við
Mývatn sem var markvisst herjað
á uns hún lagði upp laupana? Nóg af
upptalningu: allur fjandinn hefur
verið reyndur og framkvæmdur í
Þingeyjarsýslum. Þessi nýjustu tíð-
indi úr Reykjavíkurhreppi eru víst
bara enn ein fjöður í vel skrýddan
hatt ríkisstjórnar Steinhönnu.
Einelti ?
Hver er tilgangur þess að leggja
sífellt stein í götu uppbyggingar
í Þingeyjarsýslum. Hefur það til-
gang?
En verið alveg róleg, þetta er
að takast: það hefur fækkað um
1.000 manns á svæðinu á síðustu
15 árum. Einungis um 5.500 hræð-
ur eru eftir í Þingeyjarsýslum! Ef
fram heldur sem horfir verðum
við hætt að ónáða tilvist ykkar um
miðja öldina. Og ekki er ólíklegt að
það takist því nú hefst leitin fyrir
alvöru, leitin að einhverju öðru en
öðru …
Út fyrir endimörk alheimsins
Nú liggur fyrir Alþingi Íslend-inga frumvarp til breytingar á
náttúruverndarlögum. Frumvarp
sem lagt er fram til höfuðs frjálsri
ferðamennsku á Íslandi. Í stuttu
máli á að búa til gagnagrunn sem
inniheldur þær akstursleiðir sem
má aka, en allstaðar annarstaðar er
það bannað. Einhver hefur kannski
heyrt áður um reglur sem gera ráð
fyrir að allt sé bannað nema það sé
sérstaklega leyft, hugmyndafræði
sem ekki hefur tíðkast á Íslandi.
Margir segja að það sé fínt að fá
þetta á hreint þá sé bara vitað hvar
má keyra og hvar má ekki keyra.
En þetta er ekki svona einfalt. Eina
forsenda þessa frumvarps virðist
vera að utanvegaakstur sé stórt
vandamál. Staðreyndin er hinsveg-
ar sú að utanvegaakstur er alls ekki
stórt vandamál þó almenningi sé
reynt að telja trú um það. Meira að
segja Umhverfisráðuneytið sjálft
hefur sagt að dregið hafi úr utan-
vegaakstri (http://www.umhverf-
israduneyti.is/frettir/nr/1700) og
það án kortagrunns. Í ljósi þessa
og þess að unnið er að heildarend-
urskoðun náttúruverndarlaganna
(Hvítbók), hversvegna liggur þá
svona á að leggja þetta frumvarp
fram?. Það hefur verið viðurkennt
að það geti tekið um áratug að kort-
leggja leiðir á landinu. Hvað liggur
þá á? Getur verið að umhverfisráð-
herran sé vísvitandi að leggja þetta
frumvarp fram gegn þeim frjálsu
ferðamönnum sem hafa gagnrýnt
hana í þessum málum?
Hverjar verða afleiðingar þess
að hafa kortagrunn um aksturs-
leiðir á landinu? Ég sé fyrir mér
nokkrar:
● Ekki er endilega víst að fleiri
verði teknir við akstur utan vega,
því ekki er nóg að búa til korta-
grunn til að fleiri verði „gómaðir“.
● Ekki er líklegt að dragi úr utan-
vegaakstri vegna kortagrunns, því
það verða alltaf til svartir sauðir
sem hafa neikvæðan ásetning í
þessum efnum. Það eru líka til hús-
mæður sem stunda búðarhnupl og
afar sem stunda ofsaakstur, sama
hversu ströng löggjöfin er.
● Kortagrunnurinn mun aldrei
innihalda allar akstursleiðir á
landinu, en það veldur leiðinlegum
hliðarverkunum.
● Akstur um fáfarnar leiðir sem
fólk hefur notað að sínum uppá-
haldsstöðum gæti verið flokkaður
sem utanvegaakstur. Afi og amma
gætu því verið gómuð fyrir utan-
vegaakstur þegar þau fara til berja
á leynistaðinn sinn að hausti. Þau
eru nú samt á vegslóða, en hann
er bara ekki í kortagrunninum og
flokkast því sem utanvegaakstur.
Pabbi og mamma gætu jafnframt
verið tekin og sektuð fyrir utan-
vegaakstur þegar þau aka að sínu
leyni-tjaldstæði að sumrinu. Breyt-
ir þá engu að afi, amma, pabbi og
mamma hafa ferðast árum saman
á þessa staði, án þess að nokkuð sjái
á landinu, annað en ógreinileg slóð.
Þetta gæti leitt til þess að fleiri
verði sektaðir vegna utanvegaakst-
urs – viljum við hafa það svoleiðis ?
● Leiðir sem hafa lítið verið farn-
ar og þannig verndaðar, verða allt í
einu öllum þekktar á korti og hætta
á að umferð aukist með tilheyrandi
raski og óþarfa tjóni á náttúrunni.
Hvað er þá til ráða í því að
útrýma skemmdum sem verða
á náttúru vegna umferðar utan
vega? Jú það eru nokkur atriði
sem liggja beint við, hægt að fara
í strax og nýta í það hluta þeirra
fjármuna sem eiga að að fara í gerð
kortagrunns:
● Fræðsla, fræðsla og fræðsla
● Aukin fræðsla til erlendra ferða-
manna sem eru að koma til lands-
ins
● Aukin fræðsla til Íslendinga
sjálfra í gegnum skólakerfið, öku-
kennslu, Landsbjörgu, fjölmiðla
o.s.frv.
● Stuðningur við félagasamtök
sem hafa á stefnuskrá sinni að
berjast gegn slíkum skemmdum.
Viljum við búa í samfélagi þar
sem allt er bannað, nema það sem
sérstaklega er leyft? Eða viljum
við búa í samfélagi þar sem frelsi
ríkir, virðing er fyrir náttúrunni
og náunganum og fólk er upplýst
um hvernig best er að haga sínum
ferðum til að afkomendur okkar fái
einnig notið þess á sambærilegan
hátt um ókomnar aldir?
Ég skora á alþingismenn að hafa
vit fyrir umhverfisráðherranum og
fella þetta frumvarp.
Ný náttúruverndarólög
Búðir þær sem hugmyndin er að reisa erlendum ferða-
mönnum á hálendi Íslands eru
fyrir margar sakir áhugaverðar.
Ætla má að aðstandendur fram-
kvæmdanna útvegi sjálfir gest-
ina og byggi þeim vistarverur í
formi glæsilegustu hótelmann-
virkja sem litið hafa teikniborð.
Þar með kemur erlent fjármagn
inn í landið sem fræðimenn, aðrir
lærðir og ráðherrar fagna, því að
þá þurfum við eiginlega ekkert
að gera sjálf.
Eftir vel heppnaða markaðs-
setningu í heimalandi fram-
kvæmdaraðila verða tugir
þúsunda gesta sendir í ferða-
mannabúðirnar. Hér á Íslandi
vekur það mikla gleði hversu
hratt hefur tekist að koma
þessu í framkvæmd og hversu
gríðar legum ágóða það skilar.
Ferðalangarnir brosa einnig
glaðir eftir dvölina í fínu búð-
unum þegar þeir yfirgefa landið
mórauðir af leirfoki úr Hálslóni.
Á aðeins örfáum árum hefur
svo framkvæmdaraðilum tekist
að senda þangað áhugasama
landsmenn sína í hundraða þús-
unda tali á ári. 300 ferkílómetra
landsvæði fer létt með að anna
því. Og íslenska þjóðin verður
glaðari og glaðari.
En. Það er glórulaust að aka
fimm hundruð þúsund til milljón
ferðamönnum á ári í rútum frá
Keflavíkurflugvelli að Gríms-
stöðum á Fjöllum. Þess vegna fá
framkvæmdaraðilar að sjálf-
sögðu að leggja þar flugbrautir.
Ekki er ólíklegt að á þeirra móð-
urmáli heiti golfvöllur flugvöllur.
Hvort tveggja krefst álíka land-
svæðis. Völlurinn er nú þegar á
teikniborðinu.
Í hótelbyggingunum verða
ýmis tæki og tól. Lítil ratsjárstöð
sem þurfti um þúsund fermetra
fyrir tuttugu árum rúmast ágæt-
lega í því sem nemur einni upp-
þvottavél í dag. Á 300 ferkíló-
metra svæði má koma mörgum
slíkum fyrir, bæði ofanjarðar
og neðan. Einnig komast mörg
hundruð ferðalangar fyrir í einni
breiðþotu sem í raun getur verið
umbúðir fljúgandi njósnavirkis.
Stundum er talað um að verja
landið fyrir utanaðkomandi ógn.
Meðalagjöf innan frá virðist
ósköp saklaus á byrjunarstigi. Og
hver ætlar að stugga við fram-
kvæmdaraðilum á þeirra eigin
landsvæði? Það getur verið snúið
þar sem þeir eru með íslenska
lofthelgi í hendi sér.
Alla uppbyggingu er rökrétt-
ast að vinna út frá miðju. Það er
því einfaldara að vinna sig út frá
hálendinu og niður á strönd en
frá ströndinni og upp.
Eins og dropi sem fellur í
spegil slétt vatn. Spegilslétta
vatnið verður í rólegheitum að
vinna sig kerfisbundið út frá
snertingu dropans.
Um búðir og umbúðir
Erlendar
fjárfestingar
Benedikt Þorri
Sigurjónsson
háskólanemi
Umhverfismál
Ólafur
Magnússon
ferðamaður
Erlendar
fjárfestingar
Pétur Tryggvi
Hjálmarsson
silfursmiður
Verndun mannrétt-
inda í boði borgarráðs
Fimmtud. 17. nóvember sl. skrifaði Björn Erlingsson
haflífeðlisfræðingur grein í Fbl.
sem hann kallaði „Rétttrún-
aður í boði borgarráðs“. Björn
barmar sér yfir því sem honum
finnst ógna þeim forréttindum
sem ýmsir kristnir söfnuðir
hafa komið sér upp á árunum
kringum aldamótin, nefnilega
fermingarfræðslu á skóla-
tíma. Þar ber hæst 1-2 daga
fermingar ferðir sem lama allt
skólastarf viðkomandi skóla.
Borgarráð samþykkti í haust
reglur þar sem sagt er að ferm-
ingarfræðslan eigi að fara fram
fyrir utan skólatíma og boðun
trúar eða lífsskoðana eigi ekki
að fara fram í skólum. Það þjón-
ar bæði þeim tilgangi að vernda
skólastarfið frá utanaðkomandi
truflunum og gæta þess að
opinberir skólar geri ekki upp á
milli barna eftir því hvaða trú-
félagi eða veraldlegu lífsskoð-
unarfélagi foreldrar þeirra til-
heyra.
Það vantar ekki dramað í
skrif Björns en greinin er rök-
fræðilegt franskbrauð, smurt
með fagurgala. Björn skrifaði:
„Það vekur furðu að fermingar-
fræðsla … hafi orðið bitbein
borgaryfirvalda, þar henni er
ýtt út af vettvangi grunnskólans
– sem er vettvangur barnanna
sjálfra, ekki borgarráðs. Meint-
ar reglur borgarráðs um sam-
skipti trúfélaga við leikskóla,
grunnskóla og frístundaheim-
ili hafa verið settar til að mæta
sérhagsmunum eins tiltekins
trúskoðunarhóps.“
Fermingarfræðslan er ekki
„bitbein“ borgaryfirvalda. Hún
er ekki á þeirra vegum, en fyrst
að hún var komin inn á skóla-
tíma ýmissa grunnskóla borgar-
innar var það óhjákvæmilegt
að ábyrg borgarstjórn tæki þar
í taumana og verndaði skóla-
tímann. Það er afkáralegt að
bera saman vettvang barna og
borgarráðs í skólamálum. Börn-
in eru þiggjendur þjónustunnar,
en borgarráð og önnur skóla-
yfirvöld bera ábyrgð á henni.
Mannréttindi ganga út á það
að meðhöndla alla jafnt og það
er tilgangurinn með reglunum,
sem eru ekki „meintar“ heldur
samþykktar raunverulegar
reglur.
Með „trúskoðunarhóp“ er
Björn líklega að tala um lífs-
skoðunarfélagið Siðmennt, en
það nýtur aðeins sameiginlegra
hagsmuna með öðrum af regl-
unum, ólíkt Þjóðkirkjunni og
Gídeonfélaginu sem vilja við-
halda sérréttindum sínum og
trúboði. Reglunar þjóna öllum,
því að jöfn meðferð og verndun
skólastarfs styrkir hinn dýr-
mæta sameiginlega grunn sem
þjóðin á í skólakerfinu og opin-
berum stofnunum sínum.
Áfram hélt Björn með: „Að
reyna að eyða út mismun er að
ala á þröngsýni og fordómum og
gerir fjölbreytileikann að lokum
óbærilegan. Að leysa það mál
með því að allir taki upp sömu
lífsskoðun í verki er ekki í boði
að hætti borgarráðs og í sjálfu
sér kúgun á trúarskoðunum –
hér barna.“ Þetta eru staðhæfu-
laus rangindi. Hvergi er borgar-
ráð að „eyða út mismun“ hinna
fjölbreyttu lífsskoðana né farið
fram á að „allir taki upp sömu
lífsskoðun í verki“.
Það er einfaldlega verið að
halda í það að skólar séu skól-
ar, en ekki bænahús eða vett-
vangur iðkunar trúarlegra eða
veraldlegra lífsskoðana. Hver
staður á sitt hlutverk í þjóð-
félaginu og að tala um „kúgun á
trúarskoðunum barna“ í þessu
samhengi er út úr kú. Reglurn-
ar vernda þátttöku minnihluta-
hópa í hinu sameiginlega sem
einmitt eykur víðsýni og trygg-
ir að fólk læri frá barnsaldri að
umgangast hvert annað, óháð
uppruna.
Mun fleira er gagnrýnivert
í grein Björns en því svara ég
í lengri útgáfu þessa svars á
visir.is
Trúmál
Svanur
Sigurbjörnsson
læknir