Morgunblaðið - 28.01.2011, Qupperneq 14

BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Fræðilegur möguleiki er á því að
hægt sé að rekja hvernig einstakir
kjósendur vörðu atkvæði sínu í kosn-
ingunum til stjórnlagaþings. Það er
hins vegar háð svo mörgum og marg-
háttuðum skilyrðum að hann telst
ekki sennilegur, að mati landskjör-
stjórnar. Hæstiréttur taldi að sú
ákvörðun að númera atkvæðaseðl-
ana í hlaupandi númeraröð bryti í
bága við ákvæði laganna um leynd
kosninga. Það var eitt af allmörgum
atriðum sem leiddi til þeirrar niður-
stöðu að kosningin var ógilt.
Atkvæðaseðlar í stjórnlagaþings-
kosningunum voru með auðkennis-
tákni á bakhlið. Það fólst í strika-
merki og númeraröð. Fram kom
undir lok umfjöllunar Hæstaréttar
um kæru Þorgríms S. Þorgrímsson-
ar að númer seðlanna byrjuðu á
100.001 og enduðu á 378.000.
Fulltrúar yfirkjörstjórnar höfðu
ekki kannast við það að atkvæðaseðl-
arnir væru í hlaupandi samfelldri
númeraröð, þegar hæstaréttardóm-
ari spurði um það við munnlegan
málflutning. Formaður yfirkjör-
stjórnar leiðrétti þann misskilning í
bréfi til réttarins daginn eftir.
Í þágu öryggis
Í lögunum um stjórnlagaþing er
kveðið á um að auðkennistákn skuli
vera á atkvæðaseðlum. Það er gert
vegna rafrænnar talningar at-
kvæðanna.
Landskjörstjórn sagði að strika-
merkingin væri eingöngu í þágu ör-
yggis við framkvæmd kosninganna.
Í greinargerð dómsmála- og
mannréttindaráðuneytisins var tekið
fram að landskjörstjórn hefði gert
athugunar á framkvæmd rafrænnar
talningar, einkum á Englandi, Skot-
landi og Írlandi, og þar hefði komið
fram að merking kjörseðla væri for-
senda rafrænnar talningar. Slíkt
auðkenni væri bundið við seðilinn
sjálfan og ekki rekjanlegt til kjós-
enda.
Listar með nöfnum kjósenda
Því var því haldið fram í kæru Þor-
gríms að númerun kjörseðla væri
andstæð bæði skráðum og óskráðum
meginreglum um að kosningar skuli
vera leynilegar.
Vakin var athygli á því að seðl-
unum hefði verið dreift til kjördeilda
í númeraröð og það væri því rekj-
anlegt úr hvaða kjördeild þeir
kæmu. Þá hefðu þeir væntanlega
einnig verið afhentir kjósendum í
númeraröð. Þá segir í greinargerð
lögmanns kærandans að vitað sé að í
sumum kjördeildum hafi kjörstjórn-
ir skráð nöfn kjósenda á lista jafn-
óðum og þeir kusu. Ef einhver hefði
haldið til haga slíkum lista og núm-
eraröð seðla væri hægt að rekja at-
kvæði til einstaka kjósenda.
Landskjörstjórn hélt því eigi að
síður fram að „útilokað“ hefði verið
að rekja hvernig einstakir kjósend-
ur vörðu atkvæði sínu. Eingöngu
væri til staðar fræðilegur möguleiki
sem væri háður svo mörgum og
margháttuðum skilyrðum að hann
teldist ekki sennilegur.
Til þess að unnt sé að halda því
fram að leynd kosninganna hafi
verið rofin telur landskjörstjórn að
einhver verði að búa yfir upplýs-
ingum um auðkennisnúmer kjör-
seðils tiltekins kjósanda, hafa átt
möguleika á því að komast í gagna-
grunn landskjörstjórnar meðan á
kosningunum stóð eða að þeim
loknum eða að komast í kjörgögnin
sjálf. Til viðbótar þyrfti viðkomandi
að hafa þekkingu á gerð strika-
merkisins, geta tengt auðkennis-
númer seðilsins við tiltekinn ein-
stakling og hafa lágmarksþekkingu
á uppbyggingu og notkun gagna-
grunna.
Í bága við lög
Í ákvörðun sinni um gildi kosn-
inganna, varðandi þetta atriði,
töldu dómarar Hæstaréttar að með
því að merkja atkvæðaseðlana í
samfelldri hlaupandi töluröð, til við-
bótar strikamerki, væri í reynd afar
auðvelt að færa upplýsingar sam-
hliða nöfnum kjósenda þannig að
rekja mætti til númera seðla sem
þeir höfðu fengið. Þetta fyrirkomu-
lag hefði farið í bága við ákvæði um
leynilegar kosningar í lögunum um
stjórnlagaþing en það væri í sam-
ræmi við grundvallarákvæði stjórn-
arskrárinnar um opinberar kosn-
ingar.
Erfitt að rekja atkvæðin
 Atkvæðaseðlar merktir í hlaupandi númeraröð og nöfn kjósenda skráð á lista
 Fræðilegur möguleiki að rekja hvernig einstakir kjósendur vörðu atkvæði sínu
Morgunblaðið/Golli
Talning Unnið við talningu atkvæða
í stjórnlagaþingskosningunum.
Meðferð gagna
» Landskjörstjórn lítur svo á
að um varðveislu og förgun
kjörgagna eigi að fylgja ákvæð-
um laga um kosningar til Al-
þingis.
» Það þýðir að allir notaðir
kjörseðlar og kjörskrár eru
varðveitt undir innsigli. At-
kvæðum verður síðan eytt þeg-
ar þeirra er ekki lengur þörf
vegna kærumála..
» Persónuvernd hefur ekki
fjallað um þetta mál, sam-
kvæmt upplýsingum frá stofn-
uninni, enda hafi það verið og
sé til umfjöllunar hjá öðrum
aðilum.
14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 2011
Helgi Bjarnason
Guðmundur Sv. Hermannsson
Innanríkisráðherra segir eðlilegt að
spurt sé um ábyrgð í umræðum um
ákvörðun Hæstaréttar um ógildingu
kosninganna til stjórnlagaþings,
þetta sé alvarlegt mál sem snúi að al-
mannahag. Í því sambandi þurfi að
beina sjónum að þremur aðilum,
Hæstarétti sjálfum, löggjafanum og
þeim sem sáu um framkvæmd kosn-
inganna.
Ögmundur Jónasson innanríkis-
ráðherra flutti Alþingi í gær munn-
lega skýrslu um framkvæmd kosn-
inga til stjórnlagaþings. Fór hann
yfir nokkur atriði en boðaði jafn-
framt að ýtarlegar skýringar yrði að
finna á vef innanríkisráðuneytisins.
Margir tóku þátt í umræðunni sem
stóð fram eftir degi.
Niðurstöðunni verður hlítt
Ögmundur sagði að ákvörðun
Hæstaréttar yrði ekki véfengd. Nið-
urstöðunni yrði að sjálfsögðu hlítt.
„Það þýðir ekki að Hæstiréttur sé
hafinn yfir gagnrýni enda fer nú
fram eðlileg umræða í þjóðfélaginu
og í hópi lögspekinga og almennings
og á Alþingi um niðurstöðu Hæsta-
réttar og lögin sem hann byggir á.“
Nefndi hann að framkvæmd kosn-
inganna hefði ekki verið kærð á þeim
grundvelli að úrslit hefðu orðið á
annan veg ef framkvæmdin hefði
verið önnur og ekkert komið fram
um að það væri raunin. „Þess vegna
kom það mér á óvart, í ljósi ríkra al-
mannahagsmuna, að Hæstiréttur
skuli hafa komist að þessari niður-
stöðu,“ sagði Ögmundur. Sagði hann
einnig nauðsynlegt að beina sjónum
að löggjafanum, Alþingi, sem bæri
ábyrgð á lagasetningunni. Einnig til
þeirra sem framkvæmdu lögin, eink-
um dómsmála- og mannréttinda-
ráðuneytinu og landskjörstjórn sem
í þessum kosningum hefði fengið
umfangsmeira hlutverk en í almenn-
um þingkosningum, en einnig til
sveitarfélaganna sem önnuðust
framkvæmdina.
Biðst afsökunar
Róbert Marshall, þingmaður Sam-
fylkingarinnar og formaður allsherj-
arnefndar Alþingis, sagðist vilja
biðja þjóðina afsökunar á þeim mis-
tökum, sem orðið hefðu við setningu
laga um stjórnlagaþing og kosningar
til þess.
„Það breytir ekki því að ábyrgðin
er okkar, stjórnarmeirihlutans,
þeirra sem samþykktu lögin, þeirra
fjögurra flokka sem komu að því að
setja þessa löggjöf í gegn. Ég fyrir
mitt leyti finn til ábyrgðar yfir þeim
fjármunum sem fóru í súginn í
þessum efnum og mér finnst
ég skulda þjóðinni afsökun-
arbeiðni og geri það hér
með, biðst afsökunar á
mínum þætti í þessu
máli. En ég er líka
tilbúinn til að mæta
kjósendum mínum með
þetta mál á ferilskránni,“
sagði Róbert.
Beina þarf sjónum að öllum
sem bera ábyrgð á málinu
 Ögmundur Jónasson innanríkisráðherra segir Hæstarétt ekki hafinn yfir gagnrýni
Morgunblaðið/Kristinn
Alþingi Margir þingmenn tóku til máls í umræðu um skýrslu innanrík-
isráðherra um framkvæmd kosninganna til stjórnlagaþings.
„Þetta mál snýst á þessu stigi
fyrst og fremst um ábyrgð. Héð-
an frá þinginu, frá ríkisstjórn,
ætti með réttu að tala til þjóð-
arinnar og biðjast afsökunar á
klúðrinu sem var,“ sagði Bjarni
Benediktsson, formaður Sjálf-
stæðisflokksins, í umræðu um
skýrslu innanríkisráðherra.
Hann sagði að þess í stað
kysi innanríkisráðherra að
beina sjónum fólks frá þeim
sem bæru hina pólitísku ábyrgð
í málinu. Hann hefði reynt að
halda því fram að Hæstiréttur
hefði komist að rangri nið-
urstöðu. Vakti Bjarni athygli á
því að aðilum málsins hefði gef-
ist kostur á að koma sjón-
armiðum sínum á framfæri í
Hæstarétti, meðal annars í
munnlegum málflutningi, og
þeim hefði verið hafnað. Sex
dómarar hefðu verið sam-
mála um að óhjá-
kvæmilegt væri að ógilda
kosninguna.
Annars sagðist
Bjarni ekki taka þátt í
þessari umræðu
með innarík-
isráðherra sem væri
í einhverskonar mál-
flutningi fyrir þjóð-
inni gagnvart Hæsta-
rétti.
Snýst um ábyrgð
BJARNI BENEDIKTSSON
Ögmundur Jónasson
Á fundi umhverf-
is- og samgöngu-
ráðs Reykjavíkur
á þriðjudag sl.
var samþykkt
einróma tillaga
um að gangandi
vegfarendum
yrði gefinn rýmri
tími en áður til
að komast yfir umferðargötur á
grænu ljósi.
Úttekt sérfræðinga á göngu-
ljósum í borginni var kynnt á fund-
inum að ósk ráðsins. Þar kom m.a.
fram að gangandi vegfarandi á
gönguhraðanum 4,3 km/klst kemst
aðeins 60% leiðar sinnar yfir götu
áður en rauði karlinn birtist. Gang-
andi vegfarendur hafa þó meiri
tíma til að komast yfir því rautt ljós
er einnig á bifreiðar.
Lengja tíma til að
komast yfir götu
Í dag, föstudag, kl. 12.30 flytur Guð-
mundur Þórðarson erindi um löngu
og keilu á Íslandsmiðum. Erindið
verður flutt í fundarsal á 1. hæð í
Skúlagötu 4. Allir eru velkomnir.
Í erindinu verður farið yfir
stofnþróun, veiðar og rannsóknir á
löngu og keilu á Íslandsmiðum. Sér-
staklega verður fjallað um stofnmat
en niðurstöður stofnstærðarlíkana
benda til að hugsanlega muni stofn-
ar þessara tegunda halda áfram að
stækka á næstu árum ef vel tekst
með stjórn veiða.
Langa og keila
Arnold Bjarnason hefur fært Land-
spítala að gjöf háþróaðan krans-
æðablóðflæðimæli sem notaður
verður við hjartaskurðlækningar.
Verðmæti gjafarinnar er um 13
milljónir króna án virðisauka-
skatts.
Tækið er nýjung sem eykur enn
gæði kransæðahjáveituaðgerða og
gerir aðgerðirnar öruggari fyrir
sjúklinga. Tækið gefur háskarpa
mynd af kransæðum, krans-
æðaþrengslum og æðatengingum
sem gerðar eru í aðgerðinni. Það
hjálpar því til við að ná hámarks-
árangri og lágmarka áhættu við
kransæðaskurðaðgerðir.
Gaf spítalanum tæki
Góð gjöf Arnold Bjarnason og
Bjarni Torfason læknir.
Ljósið, endurhæfingar- og stuðn-
ingsmiðstöð, Kraftur, stuðnings-
félag fyrir ungt fólk sem greinst
hefur með krabbamein og Styrkt-
arfélag krabbameinssjúkra barna,
hafa undirritað samning um áfram-
haldandi formlega samvinnu.
Félögin bjóða upp á sameiginlega
vetrardagskrá fyrir fólk á aldrinum
18-29 ára sem greinst hefur með
krabbamein og aðstandendur þess.
Hópurinn hittist annan hvern
fimmtudag og gerir sér dagamun.
Fundirnir hafa farið fram í húsa-
kynnum félaganna eftir þörfum og
eru þeir tilvalið tækifæri til þess að
hitta fólk og eiga góða kvöldstund.
Arion banki hefur verið bakhjarl
verkefnisins. Erna Magnúsdóttir,
Hulda Bjarnadóttir, Höskuldur H.
Ólafsson og Óskar Ö. Guðbjartsson
undirrituðu samkomulagið.
Styrktarfélag krabbameinssjúkra barna.
Krabbameinsfélög
endurnýja samstarf
STUTT