Morgunblaðið - 14.05.2011, Side 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. MAÍ 2011
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Tilraunir eru gerðar á nokkrum
stöðum á landinu með ræktun sum-
arafbrigðis repju til olíuframleiðslu.
Bíða menn spenntir eftir því að sjá
hvort íslenska sumarið er nógu
langt og hlýtt til að plantan nái að
þroskast og mynda sín olíuríku fræ
á einu sumri.
Siglingastofnun hefur á und-
anförnum árum staðið fyrir rann-
sóknum á framleiðslu umhverf-
isvænna orkugjafa fyrir íslenska
skipastólinn og hefur athyglin mjög
beinst að ræktun repju. Tilraun-
irnar hafa hingað til beinst að rækt-
un vetrarafbrigðis. Þá er sáð í akr-
ana í júlí, plantan liggur í dvala yfir
veturinn en blómstrar síðan að vori
og myndar fræ sem skorin eru að
hausti.
Tilraunaræktun hefur skilað
ágætum árangri víða um landið og
áhugi bænda á þessari ræktun farið
mjög vaxandi. Þannig er talið að
sáð hafi verið í um 100 hektara í
fyrrasumar. Það hefði átt að gefa af
sér 100 tonn af repjuolíu og 200
tonn af hrati í haust, ef allt hefði
gengi að óskum. Skilyrði hafa hins
vegar verið misjöfn, vorið var kalt
sunnanlands, og útlit fyrir að eitt-
hvað af plöntunum hafi ekki lifað
veturinn af. Haraldur Magnússon,
bóndi í Belgsholti í Melasveit, sem
er með umfangsmikla kornrækt,
sáði repju í nokkra hektara í fyrra-
sumar. Hann telur að eitt afbrigðið
sem notað var hafi drepist. Það sem
lifði sé að koma til. Hann tekur
einnig þátt í tilrauninni með sum-
arrepjuna og sáði um síðustu helgi.
Hann segir að veðrið í sumar ráði
miklu um árangurinn.
Jón Bernódusson, verkefnisstjóri
hjá Siglingastofnun, telur að sum-
arrepju hafi verið sáð í 5-6 hektara.
Hann segir ekki vitað hvort hægt sé
að rækta þetta afbrigði með árangri
en það sé tilraunarinnar virði. Sum-
arrepju er sáð mánuði fyrr í Evr-
ópu. Jón segir að sumir ræktendur
telji að íslenska sumarbirtan geti
vegið það upp að einhverju leyti og
að sumarrepjan ætti að geta plum-
að sig hér.
Prófuð á vél smábáts
Siglingastofnun hefur komið sér
upp búnaði til umestrunar jurtaolíu
og framleiðslu lífdísils. Verksmiðjan
hefur nú verið flutt í húsnæði stofn-
unarinnar í Kópavogi og skilaði hún
fyrsta lífdísilnum í gær. Við umestr-
unina er notaður vítissóti í met-
anóli. Efnin eru síðan hreinsuð með
á að eiga samstarf við um stofnun
félags um þessa starfsemi. Hann
telur heppilegt að fóðurverk-
smiðjur, aðilar sem hafa þekkingu á
lífdísilframleiðslu og fyrirtæki sem
vinna í tengslum við landbúnaðinn
taki höndum saman um þetta verk-
efni.
Áfram rannsakað
Nokkur repjuverkefni eru að fara
af stað í samvinnu Siglingastofn-
unar við sérfræðinga og há-
skólanema. Þannig mun Sævar
Birgisson rannsaka hvort hag-
kvæmt sé fyrir fiskiskipaflotann að
nota lífdísil. Hannes Arnórsson
orkuverkfræðingur tekur saman
áhrif lífdísils á dísilvélar.
Þá eru tveir nemendur Jóns
Bernódussonar úr Háskólanum í
Reykjavík með það sem lokaverk-
efni að kanna hvaða búnað þurfi í
byggingu N1 á Hvolsvelli til að
hægt verði að hefja þar framleiðslu
á lífdísil. Nemandi hans hafði áður
gert athugun á byggingunni sjálfri.
Er íslenska sumarið nógu gott?
Morgunblaðið/Sigurgeir S
Lífdísill Jón Bernódusson tappar lífdísilolíu af vélasamstæðunni í Siglingastofnun. Olían verður notuð á smábát í sumar til að fá reynslu af notkun hennar á
skipavél. Við umbreytingu repjuolíunnar í lífdíslil er notaður vítissóti í metanóli og hún er síðan hreinsuð með meiri sóda og vatni.
 Tilraunir gerðar með ræktun sumarrepju til olíuframleiðslu  Vetrarrepjan lifði veturinn ekki
alls staðar af  Siglingastofnun framleiðir lífdísil sem notaður verður á smábát í tilraunaskyni
„Ef þetta er of seint, þá er hægt að gleyma því að vera með sumarrepju
á næstu árum því vorið hefur verið einstaklega gott hér á þessu svæði.
Ef það tekst ekki í ár eru afskaplega litlar líkur á að það sé yfirleitt
hægt,“ segir Húni Heiðar Hallsson verkefnisstjóri sem stendur fyrir til-
raunum með ræktun sumarrepju í Öxarfirði í samvinnu við bændur og
sveitarfélagið.
Tilraunin nær yfir svæðið frá Melrakkasléttu að Tjörnesi og verður
sáð í um sjö hektara í sumar, fyrst sumarrepju og síðar í sumar vetr-
arrepju. Húni segir að margt geti haft áhrif á árangur tilraunarinnar,
ekki síst veðrið. „Ef veður verður eðlilegt í sumar, það er yfirleitt
gott þarna, þá getum við fengið marktæka niðurstöðu í haust og
næsta sumar,“ segir hann.
Mikið er ræktað í Öxarfirði, til dæmis korn og gulrætur. Repj-
unni er bæði sáð í kjörlendi þar sem korn hefur verið ræktað
og einnig í sendinn jarðveg sem hefur minni lífmassa og
ekki hefur áður verið notaður til ræktunar.
Ef tilraunin gengur vel er reiknað með að bændur sjái
sér hag í að rækta repju í stærri stíl. Mikið land er til
þess.
Norðurmörkin könnuð
TILRAUNIR MEÐ RÆKTUN REPJU Í ÖXARFIRÐI
meiri sóda sem myndar sápu og ol-
ían að lokum hreinsuð með vatni.
Jón segir að nú sé hægt að taka
við þeirri repjuolíu og steiking-
arolíu sem bjóðist. Ætlunin er að
taka upp samstarf við eiganda smá-
báts til að fá raunverulega reynslu
á hvernig þetta eldsneyti reynist á
vélar báta.
N1 býður upp á 5% lífdísil á
nokkrum bensínstöðvum sínum og
fer salan vaxandi, bæði til eigenda
dísilbíla og vinnuvéla. Félagið
hefur verið að athuga mögu-
leika á að koma upp verk-
smiðju til að taka við rep-
jufræi og framleiða úr
því lífdísil og fóð-
ur. Hermann Guð-
mundsson, for-
stjóri N1, segir
að unnið hafi ver-
ið að gagnaöflun
og rætt við
ýmsa aðila
sem félagið
hefur áhuga
Húni Heiðar
Hallsson