Líf og list - 01.05.1952, Blaðsíða 12

NÁTTÚRUMIKILL SKÁLDSÖGUHÖFUNDUR
Indriði G. Þorsteinsson:
SÆLUVIKA.
Iðunn, Keykjavík, 1951
AÐ er ekki ólíklegt, að árið
er leið verði síðar talið nokk-
uð merkilegt í sögu íslenzkra
bókmennta. Þó það marki ef til
vill engin tímamót um stefnu
eða viðhorf, hefur það fært okk.
ur nýja höfunda, sem athygli
manna beinist nú allmjög að.
Einn þeirra er Indriði G. Þor-
steinsson. Saga hans, Blástör,
olli meira umtali.en títt er um
smásögur ungra höfunda, og það
leið ekki á löngu, áður en hún
fékk ádrátt um andúð, sem varð
höfundi hennar fremur til álits-
auka. Og innan misseris hafði
Indriði gefið út sína fyrstu bók.
Sögurnar í Sæluviku eru eng-
in kontórframleiðsla, það er
næstum eins og þær séu sprottn-
ar upp úr náttúrunni sjálfri;
maður finnur „lyktina af kúa-
skítnum“ og heyrir hví stóðsins
bak við næsta leiti. Stundum
eru þær nokkuð miskunnarlaus-
ar, en það er náttúran líka í eðli
sínu, jafnvel í blíðu sinni.
í bók þessari kennir margra
grasa. Sögurnar eru ekki allar
steyptar í sama móti, sérhver
þeirra ber sinn eigin svip, enda
þótt brennimark höfundar sé á
þeim öllum, skýrt og greinilegt.
Og þótt sums staðar hylli þarna
undir ýmsa andans menn nútím-
ans, þá hefur Indriði engu að
síður skapað sinn persónulega
stíl. Hann hefur einnig háð sér
allmikið af orðum, bæði nýtur
hann þar ötulla fyrirrennara, og
svo þekkir hann mál fólksins út
og inn, alveg eins og það sjálft
og umhverfi þess.
Léleg saga fyrirfinnst ekki í
bók Indriða, og ein sagan, Skeið
af silfri gjörð, er verk, sem mað.
ur gleymir ekki að loknum
lestri. Þar er ofin saman góðlát-
leg kímni og geðþekk hlé-
drægni, en yfir sögunni er heið-
ríkja og þýður andi. Ég held, að
það sé góð saga.
Kona skósmiðsins, er, ef til
Indriði G. Þorsteinsson
vill, no'kkrun^ línum lengri en
hún þyrfti að vera, en í henni
kemur það vel fram, hversu Ind-
riða er lagið að bregða upp
aukamyndum, sem standa eins
og sýmból á bak við aðalefni
sögunnar: Annars vegar „fölleit
og langleit og horuð“ skósmiðs-
kona, sem leggst með hermanni
inni í geymsluskúr, hins vegar
skálduð rotta, sem sti’ákarnir
elta með grjótkasti.
Blástör er skemmtileg saga
og vel unnin; Baldi og ráðskona
hans eru persónur, sem manni
líða harla seint úr minni. ,
Vígsluhátíðin er ekki eins vel
gerð, en þó er hún fyrir ýmsa
hluti athyglisverð. Stíll hennar
er nýstárlega harðsoðinn, sam.
talsformið vandasamt; og um
prestinn, „þennan litla kall, sem
allir sögðu skrýtnar sögur af“ er
það að segja, að hann sómir sér
vel meðal annarra kennimanna
í íslenzkum bókmenntum.
Sæluvika, fyrsta sagan, er
kannski einna sízt. Hún er tæp-
ast nógu föst í reipunum, og
þráður hennar mætti vera skýr-
ari.
Þó sögur Indriða séu yfirleitt
bundnar núinu og yfirstandandi
tíma, þá er hann engu að held-
ur gleyminn á það, að þjóð vor
á sér fortíð; og eftir sögunni Sel-
kollu að dæma virðist hann eins
geta sett sig inn í hugsunarhátt
horfinna kynslóða. Og í annarri
sögu standa þessi orð: „Hér hef-
ur engin styrjöld geisað og engir
menn verið drepnir, aðeins
nokkrir hrokkið fyrir ætternis-
stapa vegna kulda og fátæktar,
en svo hljóðlega og æðrulaust,
að enginn lét sig varða það.“
Svona.niðar „sögunnar blóð“ í
æðum skáldsins!
Ef eitthvað skal talið til galla,
þá er það helzt, að sumum sög-
unum er helzti þröngur stakk.
ur skorinn, efnið þrengir um of
að hinu hnitmiðaða smásögu-
formi og verður fyrir þá sök
nokkuð brotakennt.
En Sæluvika spáir góðu um
höfundinn og sýnir, að enn
springa brum á vengi íslenzkra
bókmennta. Erlendur Jónsson.
12
LÍF og LIST