Líf og list - 01.05.1952, Blaðsíða 6

HEMINGWAY
Norski rithöfundurinn Sigurd Hoel varpar hér m. a. fram þessari spurningu:
Hefur Hemingway numið að einhverju leyti stíl og tækni af íslendingasögunum?
Fyrstu kynni: Nýr maður, nýtt ei'ni, nýr stíll.
C1 G KOMST fyrst í tæri við Ernest Hemingway
*—' á talsvert einkennilegan hátt. Annaðhvort
voru það forlög eða einskær tilviljun.
Vorið 1926 dvaldist ég í París. Þar kynntist ég
meðal margra annarra ungum amerískum mál-
ara — nafn hans gildir einu. Hann var iðulega
drukkinn og næstum alltaf stúrinn, en alltaf var
hann elskulegur. Kvöld eitt kom hann að máli við
mig og spurði, hvort ég kærði mig um að búa í
vinnustofu sinni um hálfs mánaðar skeið, því
sjálfur hefði hann á prjónunum för til Rívíera.
Ég fengi að vera þar ókeypis.
í þá tíð var ódýrt í París. Ellefu krónur norsk-
ar jafngiltu hundrað frönkum, og hægðarleikur
að lifa eins og greifi fyrir hundrað franka allan
liðlangan daginn. Hins vegar var ekki alltaf jafn-
auðvelt að krækja sér í þessar ellefu krónur.
Ég þá boð málarans með miklum þökkum.
Morguninn eftir skaut honum upp á tilsettum
tíma niðri á Café Döme með pentkassa, mynda-
trönur, strigastranga, ferðatösku og lykil að
vinnustofunni. Hann var gersamlega allsgáður.
Ég ætlaði ekki að trúa mínum eigin augum. Síð-
degis sama dag fluttist ég inn í vinnustofuna,
sem var í hliðargötu í útjaðrinum af Montpar-
nasse.
Vinnustofan var stórt, tómlegt og óvistlegt her-
bergi. í einu horninu var beddi, í öðru haugur af
málverkum, í þriðja skakkur píramídi úr tómum
vínflöskum, í fjórða lítil bókahilla. Það var allt
og sumt. Við hliðina á flöskupíramídanum voru
dyr, sem lágu inn í nokkurs konar eldhúskytru.
Hægt var að semja við konu húsvarðarins um að
kaupa handa manni brauð, smjör, pylsur, ost og
vín. Hér gat ég, ef ég kærði mig um, lifað fyrir
eina krónu á dag. Við þá hugsun virtist þetla
drungalega herbergi eins konar Paradís.
Fyrst leit ég á málverkin. Þau skýrðu að
minnsta kosti eina ástæðuna fyrir því, að málar-
inn var svo raunamæddur. (Annars kom hann
aldrei aftur úr Rívíerareisunni. Eitthvað var kvis-
að um, að hann hefði ekki heldur þar fundið
það, sem hann leitaði, og hann hefði valið
skemmstu leiðina.)
Tómu vínflöskurnar voru gersamlega tómar.
Ég valdi af handahófi eina bók úr hillunni, sett-
ist niður á beddann — og þannig leið af dagur.
inn.
Bókin hét „In Our Time“ (Á okkar tímum).
Sögur eftir Ernest nokkum Hemingway.
Liðið var að kveldi, þegar ég loks stóð á fætur,
lerkaður, en hamingjusamur. Ég vissi, að ég hafði
upplifað eitt af því, sem gerist örsjaldan í lífi
manns. Nýr maður, nýtt efni, nýr stíll. Fyrir-
boði nýs skeiðs í skáldskap.
Ekki man ég, hvort mér sagði þá hugur um hið
síðastgreinda. Að minnsta kosti gat mig ekki ór-
að fyrir því þá, að sú rynni upp tíðin, að þessi
maður yrði meira stældur og hefði greinilegri á-
hrif — bæði til góðs og ills — á unga skáldsagna-
höfunda um gervallan heim en allar aðrar bók-
menntalegar fyrirmyndir og brautryðjendur í
skáldskap, lífs og liðnir, til samans.
Andstæður nútímans tjáðar hnitmiðað.
Þann hálfa mánuð, sem ég bjó þarna í vinnu_
stofunni, las ég „In Our Time“ tvisvar—þrisvar
sinnum í viðbót. Hún orkaði jafnsterkt á mig í
hvert skipti. Hún knúði fram óljósa þrá, sem ég
skildi þá fyrst, að hefði búið í mér um hríð. En
ekki vissi ég heldur þá, hvað ég ætti að kalla
6
LÍF og LIST