Líf og list - 01.05.1952, Blaðsíða 36

Þ JÓÐLEIKHÚSIÐ:
Um leikritiö Tyrkja-Guddu eft-
ir Jabob Jónsson, sem nú er sýnt
í Þjóðleikhúsinu, virðist aetla að
standa nokkur styr, og er ekki
nema gott um það að segja. Allt
er betra en andleg deyfðin. Fyrst
þegar farið er að kryfja leikritin
til mergjar, ræða um kosti þess og
galla af sömu ákefð og um fjöl-
skylduviðburð væri að ræða, má
búast við að þroski fólks aukist
fyrir leiklist og andlegri menn-
ingu. Leikritið er mörgum kunn-
ugt úr Sex leikritum, er út kom
1948, og mun margan fýsa að
kynna sér það til að njóta betur
leiksins, en þó hefur höfundurinn
gert lítils háttar breytingar á
síðastu sviðssýningu. Breytingu
þá tel ég vafasama, einkum að
fella Eyjólf Hallgrímsson burt,
því að hann eykur á fjölbreytni
síðasta sviðsins og er varla van-
þörf á. Samtal hans og Tyrkja-
Guddu, móður hans, varpar líka
nokkru ljósi á skapgerð þessarar
torráðnu konu.
Fyrsta sviðið er Ræningjahellir
í Vestmannaeyjum. Presturinn í
Kirkjubæ, séra Jón Þorsteinsson
í gervi Indriða Waage, les þar
sóknarbörnum sínum pistilinn,
áður en ræningjarnir koma. At-
riðið er í fátækara lagi eins og
það er sett þar á svið, og hefði
hugmyndaríkari leikstjórn getað
bætt þar um. Lárus Pálsson virð-
ist farinn að hneigjast að helzt til
miklu kyrrstöðulífi á leiksviði í
seinni tíð. Séra Jón, sem ber uppi
atriðið, hreyfist varla úr stað og
verður því aðeins fjarlæg, óper-
sónuleg rödd. Persónan hefði
strax orðið mennskari, ef séra Jón
hefði gengið milli sóknarbarna
sinna og talað við þau eins og
maður við mann.
Þrjú næstu svið eru frá Algeirs-
borg. Tjöldin eru falleg, einkum
garður Fatime. Þar segir frá bar-
TYRICJA-GUDDA
(Regina ÞárðardóttirJ
áttu Guðríðar fyrir frelsi sínu,
sem hún hlýtur síðast með hálf-
gerðum brögðum, barnsmissi
hennar og vantrausti hennar á
guði sínum. Trúarvíl hennar, sem
ekki er sérlega sannfærandi hjá
seytjándu aldar almúgakonu,
byrjaði reyndar í Vestmannaeyj-
um, áður raunasaga hennar hófst.
Þá segir hún við Eyjólf í hellin-
um: — Guð getur ekki elskað
nema honum sé veitt hlýðni. Hún
biður til Móhameðs fyrir barni
sínu, en skellir skuldinni á guð
feðra sinna, þegar henni er ekki
veitt bænheyrslan. Slík þrákelkni
í abströktum eða fraeðilega rök-
studdum efasemdum, sem Guð-
ríður er haldin til leiksloka, er
næsta tortryggileg. Þessi afstaða
hennar frá byrjun hindrar líka
þróun persónu hennar. í þáttun-
um frá Algeirsborg eru annars
mestu tilþrifin frá höfundarins
hendi og sýnir hann þar leikræna
hugkvæmni. Hins vegar eru til-
svör of löng og málið ekki nógu
lífrænt. Það verður því blessunar-
lega hressandi að hlusta á hina
herleiddu lslendinga í næsta
þætti þylja sinn katekismus og
henda gaman að öllu, sem þar
ber á góma. Atriðið lífgar og hvíl-
ir áhorfandann í senn, enda bor-
ið uppi af Onrtu Guðmundsdótt-
ur og Bryndísi Pétursdóttur, sem
báðar eru þar í essinu sínu og
smita út frá sér gáska og kátínu
aftur á aftasta bekk. Sviði því
lýkur með fræðilegum dispúts
þeirra Hallgríms Péturssonar og
Brynjólfs biskups.
Hallgrímur Gests Pálssonar er
alvörugefinn og fullur kvíðvæn-
legs uggs. Þetta er sterkasta at-
riði hans, hann fær þar líka
stuðning af ágætum mótleik Har-
alds sem Brynjólfur biskup, en
því litla hlutverki gerði Haraldur
hin prýðilegustu skil. Haraldur
beitir alltaf leikkunnáttu sinni og
sleppir því úr þeim ófærum, sem
aðrir liggja títt í.
Síðustu tvær sýningarnar eru
36
LÍF og LIST