Birtingur - 01.04.1955, Blaðsíða 7

ÞORVALDUR SKÚLASON :
Nonfígúratív list
Nonfígúratíva myndlistin hefur verið að
þróast frá 1910, eða síðan Kandinsky málaði
fyrstu myndir sínar sem voru aðeins litir og
form. Þessi stefna er því ekki það tízkufyrir-
bæri sem margir, er lítið þekkja til nútíma-
listar, vilja vera láta. Hinsvegar hefur hún
tekið' miklum breytingum og auðgazt mjög
eftir síðaii heimsstyrjöldina og er nú í stöð-
ugri sókn víða um heim.
Nonfígúratíva málaralistin og hin natúral-
istíska eru algjörar andstæður, og til þess að
reyna að skýra hina fyrrnefndu nota ég því
þá síðarnefndu til samanburðar.
Natúralistinn leitar sér fyrirmyndar og
reynir síðan að líkja eftir henni með litum
'sínum og teikningum. Stundum leggur hann
að vísu áherzlu á einstaka liti eða línur fyrir-
myndarinnar til þess að ná meiri áhrifum. En
litirnir eru honum þó fyrst og fremst tæki
til að eftirlíkja blæbrigði náttúrunnar.
N'onfígúratívt málverk skírskotar ekki til
neinnar þekktrar fyrirmyndar. Það er í einu
og öllu sköpun, bygging sem vex upp í huga
höfundar þess. Þegar verkinu er lokið stönd-
«m við andspænis mynd sem túlkar innri sjón
málarans á liti og form.
Til þess að ná árangri í þessari list þurfa
menn að vera gæddir næmu lit- og formskyni.
Torm og litir verða að lifa innra með málar-
anum. En þetta er þó ekki nóg. Hann verður
að komast til botns í hinu sérstaka eðli hvers
litar sem hann notar til að tjá sig. Svipað
0g tónskáldið þarf að þekkja út í æsar hvert
hljóðfæri hljómsveitarinnar, er nonfígúratív-
um málara nauðsyn að skilja eigindir lita
sinna. Því að í málverki hans syngja þeir
hver með sinni rödd, óháðir eftirlíkingu á
ytri fyrirbærum náttúrunnar. Litir eiga sér
sína náttúru sem er í nánu sambandi við allt
lifandi en samt eitthvað sérstakt. Við vitum
í rauninni ekki hvað liturinn blátt er, fyrr en
við hættum að tengja hann hafi, himni eða
fjalli. í nonfigúratívu málverld hafa litir allt
aðra merkingu en í natúralistísku. í hinu
fyrrnefnda er þeim teflt saman, hverjum með
sínum sérkennum; í hinu síðara eru sérkenni
þeirra máð út til þess að líkja eftir yfirborði
náttúrunnar.
Áhrifamáttur lita er óumdeilanlegur, og
eins það, að þeir eru jafn raunhæfur þáttur
í lífi okkar og hvert annað fyrirbæri þess.
Þorvaldur Skúlason Komposition
5