Birtingur - 01.04.1955, Blaðsíða 23

THOR VILHJÁLMSSON:
Syrpa
Kvikmyndir Japana
Japanir gera nú einhverjar beztu kvik-
myndir. Undanfarin ár liafa verið sýndar í
Evrópu nokkrar myndir sem farið hafa sigr-
andi um lönd og hófst með Rashomon sem
'sýnd var hér. Síðan hafa verið sýndar víða
um Evrópu einar 5—6 myndir japanskar sem
hvarvetna hafa hlotið loflegan vitnisburð
gagnrýnenda en sjálfur hef ég enga séð síðan
Rashomon utan eina sem ég var svo heppinn
að sjá í París s.l. vor. Hún nefnist Rörn Hiro-
síma. Þeirri mynd þykist ég vita ég muni ekki
gleyma meðan ég held ráði og rænu.
Hún fjallar um ýmsar afleiðingar einhvers
lu’ns ægilegasta voðaverks sem framið hefur
venð í sögu mannkynsins þegar atómsprengj-
unni var steypt yfir Hirosímaborg.
Ung kennslukona fer aftur heim í fæðing-
arborg sína, Hiroisíma. Hún leitar uppi þau
er eftir lifa barnanna sem hún kenndi í eina
tíð. AHir lifa í skugga sprengjunnar, kannski
limlestir eða vanskapaðir og afskræmdir og
auk þess blundar eitrið í mönnum án þess
þeir viti, allt í einu kunna að brjótast fram
sjukdómar sem hafa dormað inni í fólkinu
eins og tímasprengjur: enginn er óhultur. Ung
kona sem varð óbyrja af sprengjunni, gamall
maður lýttur og afskræmdur veit að hann er
ofreskju líkastur og fer í felur og brennir sig
mni sjálfur, af slíku fólki segir hér. Enginn
hefur sloppið án þess að glata einhverju ógæf-
an er ósigrandi, bölvun í loftinu: loft er allt
lævi blandið.
Og í myndinni er sýndur þáttur af því er
sprengjan springur: það er hið voðalegasta
sem nokkru sinni hefur í kvikmynd sézt.
Fyrst: lítið bam skríður á fjómm fótum yfir
gólf, maður tekur reiðhjól sitt og ætlar til
vinnu, séð yfir götu sem er auð nema einn
maður gengur yfir hana skáhallt og bíH neð-
ar í götunni og ýmislegt fleira sem talar um
kyrrð einfalds hversdagslífs----og klubkan
tifar tiktiktiktikk — svo er fjarlægur dynur
í lofti eins og suð' býflugna — aftur klukkan
tifar tifar andvaralaust — svo er dynurinn
nær — klukkan aftur að tifa og tifa og tifa —
allt í einu stanzar klukkan stendur voðalega
kyrr næst er allt sem sést sem sæi maður nið-
ur í víti og líkt því hefur aldrei sézt í kvik-
mynd fyrr, ég veit ekki hvað líkja mætti við:
myndir Goya kannski um hörmungar stríðs
og þó er þetta enn voðalegra í hlutleysi sínu.
Myndin er öll hófsöm og ekki sú heift og
jörmunreiði sem gjama vill taka. fyrir skyn-
semi þegar þessa hluti ber á góma svo maður
verður máttlaus til mótmæla og sundlar af
umkomuleysi sínu gagnvart þessum glæpum
og bölvun. Þessi mynd: meginstyrkur hennar
er hófsemin sem verður speki, fínleg skáldúð
breiðir viðkvæma mildi um myndina alla og
hún er svo mannleg og sönn í ást sinni á
manneskjunni og kröfu á friði handa fólki til
að lifa.
Undir lokin stendur kennslukonan og vin-
kona hennar óbyrjan á bryggju og kennslu-
konan er að fara frá þessari bölvuðu borg og
eitruðu lífi hennar og hefur með sér lítinn
dreng. Allt i einu heyrist flugvél í lofti og
þau líta upp og segja ekki neitt og segja samt
allt.
Ljósmyndun er öll mjög fáguð en myndin
er samstillt heild þar sem allir þættir þjóna
saman, vinna í einingu að ætluðu marki og
tónlistin með og ég held þessi mynd sé eitt
af stórvirkjum kvikmyndagerðar.
21