Íslenskt mál og almenn málfræði

Ataaseq assigiiaat ilaat

Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1984, Qupperneq 217

Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1984, Qupperneq 217
Ritdómar 215 túlkun kemst ekki alveg fram hjá því misræmi sem er milli q og v annars vegar og h og þ hins vegar (ef þ er látið vera bundið við framstöðu), því hinir síðarnefndu koma einungis fyrir í innstöðu, ef um er að ræða samsett orð. Þriðja einingin, sem höfundur II MR talar um og er stærri en stafur, er hend- ing. Þetta orð kemur fyrir fjórum sinnum á stuttum kafla næst á eftir ferköntuðu myndinni, en þann kafla vantar í W. Það virðist Iiggja beint við að líta svo á sem þetta sé sama hugtakið og hið alkunna hugtak í bragfræði. Þetta orð kemur víða fyrir í textum, og e. t. v. er vafamál hversu skýra merkingu það hefur. Oft, t. a. m. í Þriðju málfræðiritgerðinni (sbr. Björn M. Ólsen (útg.) 1884:51), er orðið notað til þess að tákna venslin sem eru á milli samstafanna sem ríma saman, en í öðrum tilvikum, eins og t. a. m. hjá Snorra (sbr. Finnur Jónsson (útg.) 1931:215) er átt við þá hluta orðanna eða atkvæðanna, sem ríma, þ. e. a. s. atkvæðið frá og með sér- hljóðinu. Snorri talar t. a. m. um frumhendingu og viðrhendingu. Hér skal ekki gerð tilraun til þess að gefa endanlega túlkun á því hvemig beri að skilja notkun höfundar II MR á þessu orði, enda er texti U brenglaður á þessum stað. (Raunar setur Raschellá fram, að því er mér sýnist, skynsamlegar tilgátur um túlkun textans, en það eru einungis tilgátur.) Það virðist ljóst, að höf. II MR notar orðið um máleiningarnar fremur en venslin, en hins vegar er ekki eins ljóst, hvers konar einingar nákvæmlega er um að ræða. Á bls. 92, línu 3 og 4 í U segir að „[málstafir] ... geri ... mál af hendingum þeim (í hdr. stendur þeiri) sem þeir hafa við hljóðstafina fyrir eða eftir.“ Hins vegar væri hægt að túlka ummæli höf. nokkrum línum neðar (92:9-10) þannig að hann eigi fyrst og fremst við sérhljóðið og samhljóðið á eftir. f textanum standa orð, sem erfitt er að túlka vegna brenglaðs texta, en sem Raschellá getur sér til að merki að hendingar geti orðið lengri en þær sem lýst sé á myndinni. Síðan segir: „... því at hér er í hending einn hljóðstafr ok einn málstafr". Þetta virðist eðlilegt að túlka þannig, að sú eining sem höf. n MR hefur í huga sé rímhluti atkvæðisins. Ef svo er, er hann e. t. v. fyrsti málfræð- ingur í heiminum sem gerir fræðilegan greinarmun á þeim tveimur hlutum at- kvæðis sem kalla má stuðul (onset) og rím (rhyme) eða hendingu. Raunar er vafasamt að þetta beri að taka of bókstaflega, því hvort tveggja er að erfitt er að henda reiður á textanum í öllum smáatriðum og ekki síður hitt að höfundurinn er þá varla sjálfum sér samkvæmur, eins og sést af ummælum hans um það að mál- stafirnir (samhljóðin) geri hendingar við hljóðstafina (sérhljóðin) bæði á undan og eftir. í annars allítarlegri umfjöllun um hugtakanotkun II MR minnist Raschellá ekkert á hugtakið hending, enda þótt full ástæða virðist til, og er það miður. 3. Fyrirmyndir, aldur höfundur Meginniðurstaða Raschellá viðvíkjandi áhrifum á höfund II MR er sú að hann hafi verið frumlegur og sjálfstæður fræðimaður, sem ekki hafi fylgt í blindni ein- hverjum erlendum fyrirmyndum, heldur valið og hafnað. Ef Ormsbókartextanum er sleppt, koma ekki fram nein bein áhrif frá I MR á II MR, þannig að sú síðar- nefnda þiggi gagnrýnislaust frá þeirri fyrrnefndu. Eins er um erlendar fyrirmyndir. Þær séu ekki auðfundnar sem sýnilegt sé að höfundurinn hafi nýtt beint og gagn-
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198
Qupperneq 199
Qupperneq 200
Qupperneq 201
Qupperneq 202
Qupperneq 203
Qupperneq 204
Qupperneq 205
Qupperneq 206
Qupperneq 207
Qupperneq 208
Qupperneq 209
Qupperneq 210
Qupperneq 211
Qupperneq 212
Qupperneq 213
Qupperneq 214
Qupperneq 215
Qupperneq 216
Qupperneq 217
Qupperneq 218
Qupperneq 219
Qupperneq 220
Qupperneq 221
Qupperneq 222
Qupperneq 223
Qupperneq 224
Qupperneq 225
Qupperneq 226
Qupperneq 227
Qupperneq 228

x

Íslenskt mál og almenn málfræði

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslenskt mál og almenn málfræði
https://timarit.is/publication/832

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.