Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1986, Side 34

32
Höskuldur Práinsson og Kristján Árnason
þeirra framburðareinkennna sem oft eru kennd við norðlensku og
eru „í minnihluta“ — þ. e. þau atriði sem koma ekki fyrir eða eru
mjög fátíð í framburði þeirra sem búa í Reykjavík og nágrenni. Þó
er einnig tekið með eitt atriði sem virðist vera nýjung sem er að
breiðast út víða um land. í þriðja kafla eru svo dregnar saman
helstu niðurstöður. Ritgerðin er fyrst og fremst lýsandi og ekki
mjög fræðileg — ætlast er til að menn geti lesið hana sér til gagns
án þess að vera víðlesnir í hljóðfræði og málfræði. Um fræðilegri
vangaveltur um þetta efni má t. a. m. vísa til Kristjáns Árnasonar
(1987).
1. Efnissöfnun, úrvinnsla og viðfangsefni
1.1 Efnissöfnun
í fyrri greinum okkar um einstaka þætti þessarar rannsóknar,
sem við höfum nefnt Rannsókn á íslensku nútímamáli (RÍN), höf-
um við ekki talið tímabært að rekja aðferðir við efnissöfnun í nein-
um smáatriðum. Nú þegar efnissöfnun er nánast lokið, teljum við
rétt að gera nokkra grein fyrir þessu. Eins og fram hefur komið í
fyrri greinum eru markmið rannsóknarinnar fjölþætt. í fyrsta lagi
miðar hún að því að afla upplýsinga um það hvernig talað er á ís-
landi nú á þessum áratug (1980-1990). í öðru lagi miðar hún að því
að bera saman það mál sem talað er nú og málið sem talað var fyrir
um það bil 40 árum. Við höfum mjög góðar aðstæður til þess að
gera þennan samanburð vegna þess að Björn Guðfinnsson rannsak-
aði framburð íslendinga um allt land á árunum upp úr 1940. í þriðja
lagi má nota þessi gögn til að prófa ýmsar tilgátur um það hvernig
mannlegt mál breytist. Að hvaða marki breyta menn máli sínu í
tímans rás og að hve miklu leyti felast málbreytingar í því að nýjar
kynslóðir tala öðru vísi en þær eldri? Þetta má kanna með því að
bera saman málfar mismunandi kynslóða og með því að athuga
hvort og þá hvernig það fólk sem Björn Guðfinnsson prófaði á sín-
um tíma hefur breytt framburði sínum á þeim 40 árum sem liðið
hafa milli þessara athugana.
Þessi markmið ráða auðvitað miklu um það hvernig efninu hefur
verið safnað og hvaða efni hefur verið safnað. Við höfum t. d. fyrst
og fremst miðað efnissöfnunina við það að kanna framburð, miklu