Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1986, Síða 153

151
Fœreyska sérhljóðakerfið
varist þeirri hugsun að hann geri hér ráð fyrir furðumiklum áhuga
almennings á málfærðilegum smáatriðum og meðvitund um þau.
Og menn þurfa þá stöðugt að breyta baklægu gerðunum sínum á
grundvelli nýrra upplýsinga.17 Pessu fylgir auðvitað að því meira
sem einhver veit um mál sitt því hlutfirrtari verða baklægu gerðirn-
ar og úrvinnslan vex að sama skapi (sbr. Linell 1979:241).
Nú munu sjálfsagt ekki allir þeir sem aðhyllast reglumálfræði
viðurkenna ofangreind sjónarmið Andersons né heldur skoðanir
hans á stafsetningunni (sbr. 2.2.1). Eiríkur Rögnvaldsson (1984:40)
segir t. d. að þótt stafsetningin geti beint okkur á rétta braut í
hljóðkerfisgreiningu megi aldrei taka gildar röksemdir sem byggja
á henni. En hvernig yrði generatíf greining á færeysku sérhljóða-
kerfi sem ekki styddist við bendingar frá „etýmólógískri" stafsetn-
ingu, þekkingu á færeyskri og norrænni málsögu eða mállýskufyrir-
bæri eins og í (29)? Yrði slík greining yfirhöfuð framkvæmanleg?
Mér er nær að halda að það sem Hockett (1952:93) segir í gagnrýni
sinni á Bjerrum (1949) eigi einnig við um generatífu greiningarnar:
The result is either complete circularity, or else the sneaking-in
of criteria which have overtly been denied any status.
2.2.4
Nú mætti e. t. v. ætla að með því sem sagt er í undanfarandi
köflum sé öllum reglum hafnað. Svo er þó ekki. Því með reglu er
ekki endilega átt við ferli. Hljóðdvalarbreytingin skildi t. d. eftir
sig reglu, mjög áþekka í færeysku og íslensku, um það hvenær sér-
hljóð er langt og hvenær stutt. Öllu erfiðara er að rökstyðja það að
um sé að ræða ferli sem birtist í sífelldum lengingum eða stytting-
um hvenær sem talað er. Sennilegra er að þetta sé einfaldlega
hljóðskipunarregla. Reglan sem breytti stuttu ó í [œ] í færeysku
hefur einnig skilið eftir upplýsingar um það hvernig þessi hljóð
skipta með sér verkum. Út frá [ou] í stofni orða eins og t. d.
[sdaurur] stórur er hægt að spá því að hk. muni vera [sdœrt] stórt.
17 Hagström (1967:163, nmgr. 1) hefur eftirfarandi eftir Kenneth Williamson
(The Atlantic Islands, London 1948, s. 302): . . Hans A. Djurhuus tells me that
he knew a man, years ago, who claimed that he was able to tell which one of the
hundred or so villages a stranger belonged to as soon as the fellow opened his
mouth! . . Sá hefur líklega haft fullkomnar baklægar gerðir!