Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1986, Qupperneq 154

152 Magnús Snœdal
En ekki er hægt að komast hina leiðina. Þannig geta málnotendur
myndað ákveðin tengsl milli [du] og [œ] sem er ekki það sama og
að þeir búi sér til baklæga gerð og reglur (sbr. Linell 1979:241-
244). Þessi tengsl geta svo verið sálfræðilega raunveruleg í ein-
hverjum skilningi, bara ekki generatífum. Því þetta þýðir ekki að
lagt sé upp með t. d. /ou/ og því breytt í [œ] að /ou/ sé tekið burt
og /0/ sett í staðinn.
Það er því enn ýmislegt reglulegt í háttalagi hljóða og beygingu
orða þótt ekki sé reynt að halda lífi í fornum hljóðbreytingum. Og
þó það geti verið heppilegt í formlegri mállýsingu að nota hlut-
firrtari myndir en þær sem birtast á yfirborðinu verður lýsingin ekki
sálfræðilega eðlileg eða raunveruleg þótt hún gangi upp.18
Nú er auðvitað sanngjarnt að viðurkenna að þróunin í generatífri
hljóðkerfisfræði hefur verið í átt til minni hlutfirringar. Ég get þó
ekki séð að það hafi afgerandi áhrif á það sem hér hefur verið sagt.
T. d. er Anderson þeirrar skoðunar (1981:531) að eini möguleikinn
til að gera grein fyrir sambandi myndanna [feavur] fagar —
[fagran] fagran sé að gera ráð fyrir baklægu /g/ í stofni, þ. e. /fagur/
o. s. frv. Linell (1979:226-234) kemst að þeirri niðurstöðu að til-
raunir til að setja skorður við hlutfirringunni í generatífri hljóðkerf-
isfræði hafi allar misheppnast. Það er því ekkert sem segir að
greining Andersons (1972) t. d. sé, vegna þess hve hlutfirrt hún er,
ólíklegri til að vera sálfræðilega raunveruleg en t. d. mín greining
sem er tiltölulega óhlutfirrt.
3. Ný greining
3.0 Inngangur
í glímunni við færeyska sérhljóðakerfið virðist mér að
hefðbundnari aðferðir en sú generatífa muni gefa betri raun. Aður
en lengra er haldið er þó rétt að víkja nokkrum orðum að fáeinum
atriðum úr þeim „strúktúralísku“ greiningum sem fyrir liggja.19
18 Eiríkur Rögnvaldsson (1984:145-146 t. d.) dregur fram ýmislegt sem er sam-
eiginlegt í hljóðafari orða sem fylgja sama beygingarflokki og hvernig það hefur
áhrif á færslu orða milli flokka. Mér þykir ekki ólíklegt að við höfum yfir að ráða
einhverjum slíkum reglum.
19 Greiningar Chapmans (1962:131-134) og Amundsens (1964:59-61) taka að-
eins til meginatriðanna og þá í sögulegu samhengi. Athugasemdir við niðurstöður
þeirra er að finna hjá O’Neil (1964a), Werner (1964b:515—516) og Rischel (1967/
68:90-91).