Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1999, Page 19

„Alls vér erum einnar tungu
17
heldur Dante því fram að ef samtíðarmenn hans ættu kost á því að
ræða við fyrri tíðar menn mundu þeir komast að því að þeir væru
mæltir á alls ólíka tungu. Sameiningaraflið og viðspymuna gegn þess-
ari breytingaráráttu telur hann hins vegar að megi finna í málfræðinni
(Shapiro 1990:52-55), og mættu íslenskukennarar kannski eitthvað af
orðum hans læra!
Af riti Dantes má ráða tvennt: í fyrsta lagi að hugmyndin um að
tungur taki breytingum og þróist frá einni og sömu tungu hafi ekki
verið algerlega óþekkt á miðöldum, og í öðm lagi að rökin fyrir slfkri
skoðun hafi a.m.k. að hluta til verið sótt í athugun og reynslu af ólík-
um tungumálum sem menn hafi öðlast með því að ferðast milli mál-
og mállýskusvæða.
2.4 Niðurstaða
Enda þótt örli á þróunarhugmyndinni hjá ísidóri, eru hugmyndir
Bacons og Dantes betur útfærðar og nýstárlegri. Þær eru að vísu held-
ur yngri en FMR, en þær eru frá miðöldum og lýsa skilningi manna
sem fæddir vom og menntaðir á 13. öld á skyldleika tungumála. Þess-
ar hugmyndir standa mun nær bókstaflegri túlkun á ummælum FMR
um skyldleika ensku og íslensku en hin viðtekna hugmynd um skyld-
leika tungumála fyrir og eftir smíði Babelsturnsins. Sú spurning hlýt-
ur að vakna hvort ekki sé hugsanlegt að svipaðar hugmyndir um
skyldleika tungumála hafi verið til á íslandi á dögum fyrsta málfræð-
ingsins þótt hann sé reyndar heldur eldri en þeir Bacon og Dante.
3. Skyldleiki tungumála í nokkrum íslenskum heimildum
3.1 Veraldar saga
Áður en lengra er haldið er kannski ekki úr vegi að rifja upp kaflann
úr Veraldar sögu þar sem vikið er að tilurð hinna mismunandi tungu-
mála. Sagan er talin frá síðari hluta tólftu aldar, enda lýkur henni á
orðunum: „Konráður var keisari er Gissur Hallsson var suður, en nú er
Friðrekur“, og er þar átt við Konráð II, sem var keisari 1138-1152 og
Friðrik rauðskegg (Barbarossa) er var keisari 1152-1190 (Skýr:47).
Samkvæmt þessu ætti Veraldar saga að hafa verið skrifuð á tímabilinu
1152-1190, eða á ekki ósvipuðum tíma og FMR.