Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1999, Page 146

144
Þorsteinn G. Indriðason
5.7 Dregið saman
Ekki er með öllu ljóst hvernig skýra má sumar þær eignarfallssam-
setningar sem gerðar hafa verið að umtalsefni í þessum kafla þó sam-
anburður við norsku og færeysku geti stundum gefið ákveðnar vís-
bendingar eins og hér var lauslega fjallað um. Einnig má vera að dæm-
in sem nefnd voru í köflum 5.2-5.5 eigi sér mismunandi skýringar.
Eitt próf gæti þó komið til greina hér til þess að skilja á milli eignar-
fallssamsetninga í setningahluta og annars staðar, nefnilega athugun á
virkni (e. productivity). Ef við miðum við að myndun eignarfallssam-
setninga úr setningarliðum með eignarfallssamböndum í setningarhluta
sé vel virkt ferli, eins og venjulega er talið um setningafræðileg ferli,
þá er líklegra að við veljum aðrar „endingar“ en venjulegt eignarfall á
forliðina þegar samband höfuðorðsins og forliðarins er ekki lengur eins
ljóst og það ætti að vera eða ekki fyrir hendi. Slíkar samsetningar geta
verið orðasafnsgerðar (e. lexicalized), þ.e. geymdar í orðasafni, í stað
þess að vera myndaðar með virkum ferlum. Þannig samsetningar öðl-
ast venjulega smám saman sérmerkingu sem er í litlum sem engum
tengslum við samsetta merkingu forliðarins og seinni liðarins. Önnur
spuming er svo hversu náin hin merkingarlegu tengsl ættu að vera milli
eignarfallssamsetningar og orðasambands með eignarfallseinkunn sem
hún er leidd af samkvæmt þeim hugmyndum sem áður var lýst.
Kannski þurfa þau ekki alltaf að vera eins náin og hér var gert ráð fyr-
ir. Ef þau geta verið lausari í einhverjum tilvikum, er líklegra að þar
rofni tengslin við hina eðlilegu eignarfallsendingu í tímans rás. Þessi
hugmynd þarf þó nánari athugunar við.
6. Niðurstöður
í þessari grein hefur verið fjallað um gerðir samsettra orða með sér-
stakri áherslu á eignarfallssamsetningar og tengsl þeirra við aðrar
gerðir. Sú umfjöllun var svo skoðuð í ljósi hugmynda málkunnáttu-
fræðinga um tengsl orðasafnsins, orðhlutafræði og setningahluta mál-
kerfisins. Er nú komið að því að draga saman helstu niðurstöður, þó
þær hafi flestar komið fram í niðurstöðuköflum einstakra kafla.