Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1999, Blaðsíða 211

209
Flugur, smágreinar og umrœðuefni
deildir og beygingarlegar? Hin almenna spuming er m. ö. o. sú hvort
astæða sé til að hafa eitt heiti yfir öll sagnasambönd með munu, án til-
lits til merkingartilbrigða, rétt eins og við höfum eitt heiti yfir beyg-
mgarformdeildina þátíð án tillits til merkingartilbrigða. Ég held að sú
ieið sé sjálfsögð þegar um beygingarlega tjáningu málfræðiformdeilda
er að ræða en ekki eins ótvíræð þegar um er að ræða setningarlega um-
ntun. Astæðan er sú að setningarlegar umritanir em stundum ekki eins
kerfisbundnar. Við skulum hafa þessa almennu spurningu bakvið
eyrað hér á eftir. Það er hins vegar rétt að benda á að þetta er í sjálfu
sér hliðstætt viðfangsefni og það sem var rætt í tengslum við -sí-sagn-
lr hér á undan. Er eitthvert vit í því að kalla allar sagnir sem enda á
~st rniðmyndarsagnir og láta í veðri vaka að þar sé um sérstaka mál-
fræðiformdeild að ræða? Er það ekki bara árátta sprottin af þeirri
fþrótt sem hefur verið kölluð fullgreining og er gjarna stunduð í skól-
Urn á kostnað þess að vekja athygli nemenda á eðli málsins? Hvert
Sem svarið við þessari spurningu verður virðist þó a.m.k. augljóst að
það er of langt gengið að kenna öll sagnasambönd með hjálparsögn-
'nni munu við málfræðiformdeildina tíð, eins og gert er í málfræði
Björns Guðfinnssonar til dæmis (1946).
Núliðin tíð og þáliðin tíð?
5-5.1 Merking íslenskra dæma
Næst skulum við líta á dæmi um það sem gjarna er kallað núliðin tíð
°§ þáliðin tíð. Dæmin eru enn byggð á dæmum Bjöms Guðfinnsson-
ar (1946:75) en leturbreytingar em aðrar:
(26) a. Ég hef lesið bókina.
b. Ég hafði lesið bókina.
þessi dæmi og önnur svipuð segir Bjöm á tilvitnuðum stað (letur-
f*reytingar hans): „Núliðin tíð segir frá því, sem liðið er, þegar það er
>niðað við nútíðina“ og „Þáliðin tíð segir frá því, sem átti sér stað fyr-
lr einhvern ákveðinn tíma í fortíðinni“. Merkingarlýsingar af þessu
tagi eru nokkuð dæmigerðar fyrir það sem kallað er perfect og pluper-
fect á ensku (lat. perfectum og plusquamperfectum, sbr. (3) hér á und-
an).