Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1999, Side 249

Ritdómar
247
hótels að Danimir sem þar komu vildu helst ekki tala við mig dönsku (þótt ég þættist
ágætlega slarkfær og meira en viljug) en Svíar og Norðmenn voru frekar upp með sér
að maður reyndi (en í norsku og sænsku hef ég aldrei lært neitt á bók). Danskir
menntaskólanemar hafa líka komið í heimsókn í skólana sem ég hef kennt við og þeir
töluðu ensku við íslensku nemenduma — sem létu ekki standa upp á sig. I rannsókn
Haugens er afstaðan til íslensku og færeysku ekki skoðuð.
Þeirrar stórpólitísku ákvörðunar að færa upphaf dönskukennslu í íslenskum
gmnnskólunr aftur fyrir enskuna er ekki getið í bókinni. Þessi ákvörðun er mjög af-
gerandi og umdeild, hefur bæði kosti og galla en að henni er sem sagt ekki vikið einu
orði.
í þessum sjöunda kafla er mörg forvitnileg tölffæðin og málpólitík hvers tungu-
máls er fengið gott rými. Að lesanda læðist sá grunur að höfundum hafi þótt hvað
skemmtilegast að fást við þennan hluta.
í áttunda kafla eru birt textabrot frá fornri tíð og fram á okkar trma. Textarnir virð-
ast vera stafréttir og þeir eru yfirleitt aðeins birtir og sumir þýddir (þá yfir á sænsku)
en lítið rætt um þá eða vakin athygli á því hvað megi helst skoða. I lok undirkafla um
hvert tímabil er þó stutt lýsing á einkennum þess.
Hugtakakaflinn er vemlega lýsandi fyrir hugtökin sem notuð em í bókinni, og ís-
lenskunni er gert alveg sérlega hált undir höfði enda sker hún sig úr fyrir að nota gjör-
ólík orð fyrir tiltölulega alþjóðleg heiti, sbr. analogi = áhrifsbreyting, ortografi = staf-
setning og prefix = forskeyti (bls. 479-480). Ég hefði bara viljað hafa þennan kafla
fyrir framan meginmálið því að ekki er víst að lesendur átti sig nógu snemma á þess-
ari þjónustu.
Framsetning og frágangur
Sú ætlun höfunda að hafa bókina þematíska gengur eftir að miklu leyti. Þannig er t. d.
sérstakur kafli um orðaforða, annar um framburð og stafsetningu og enn einn um
orðai'öð (setningafræði). Hins vegar er skömnin líka óhjákvæmileg víða og stundum
má engu muna að sagnfræðilegar endurtekningar ríði áhuga lesanda á slig. Trúlega er
þar um að kenna að enginn höfundanna gegnir hlutverki ritstjóra með svarta pennann
í útstrikun.
Höfundar em allir kennarar í Lundi í Svíþjóð og bókin er skrifúð þar og á máli
þarlendra. Fyrir vikið er ekki frítt við að sænsk slagsíða geri vart við sig en e.t.v.
minni en búast mátti við. Þegar aðeins er tekið dæmi af einu norrænu máli til saman-
burðar út fyrir þann hóp var jafnan gripið til sænskunnar. Að öllum líkindum er niark-
hópur höfunda helst nýnemar í norrænu í sænskum háskólum, þó ekki endilega bara
Svíar. Sænska bókarinnar er auðlæsileg svo að hentar jafnvel útlendingum.
Ég tók ekki eftir mörgum villum en nokkrar stinga þó í augu, svo og ýmiss kon-
ar ósamræmi. Skammstöfunin þ.e.a.s. er ýmist dvs (t.d. bls. 171) eða dvs. (t.d. bls.
172) sem bendir líka til þess að ólíkir einstaklingar haft farið höndum um lyklaborð-
ið. Hvimleiðara þykir mér þó að sjá Rey-kjavík skipt svo á milli lína (bls. 218), skrif-
að mér er kallt (bls. 296) og að Snorra Stulusonar sé getið í heimildaskrá (bls. 516).
Enn fremur gætir ónákvæmni í sumum dæmasetningunum og þýðingum, sbr. þegar