Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2010, Blaðsíða 102

ÍOO
Margrét Jónsdóttir
Enda þótt hér gæti hugsanlega áhrifa af eldri texta þá ganga gömlu mið-
stigsorðin vel í nútímamáli. Það sýna dæmin í (12) sem öll eru af Netinu.
I (i2a—c) stendur miðstigið með fornafni en í (i2d—e) er lýsingarorðið
hliðstætt sem einkunn.
(12) a. ... að fólk úr þeim eldra aldurshópi, sem viðstatt var og rætt var við
(jonvalurjensson.blog.is)
b. Báðir eru mennirnir frá Sri Lanka og var þeim yngra jafnframt
vísað úr landi og bannað að koma til Danmerkur í 10 ár (bb.is)
c. Þeim tókst að rugla þeim gamla og þeim yngra samn [svo] með
myndskeiði sínu (malefnin.com)
d. Víðtæk leit stendur nú yfir að eldra manni frá Akranesi sem fór að
heiman eftir hádegi í gær (skessuhorn.is)
e. enda lýsir það miklu virðingarleysi og gerir engan að betra manni
(framtidin.mr.is)24
Alþekkt er vísa Páls Ólafssonar (1827—1905) (1984:162) þar sem hestur-
innyngri Rauður/Yngri-Rauður kemur við sögu.25 Þar er miðstigið beygt
með nafni hestsins (eiginnafninu):
(13) Eg hef selt hann yngra Rauð
er því sjaldan glaður.
Svona er að vanta veraldarauð
og vera drykkjumaður.
Ekkert getur hafa staðið gegn því að höfundur talaði umyngri Rauður/
Yngri-Rauð nema e.t.v. sú hefð sem tengdist eiginnöfnum.26 Ef á hinn
bóginn væri verið að tala um eitthvað annað, t.d. bíl eða mann, og orðinu
fylgdi t.d. miðstigið_y«gn þá væri þolfallið eins og nefnifallið:yngri bíll"
yngri bíl,yngri maður —yngri mann. En þess ber jafnframt að geta að hefði
Páll notað önnur miðstigsorð þá hefði hann kannski orðið að nota nú-
tímabeygingu.27
24 Þetta dæmi var skoðað í upphafi árs 2008.19. nóvember 2009 tókst hins vegar ekki
að finna það.
25 Ekki verður séð hvort hesturinn hét Yngri-Rauður eða einungis Rauður ogyngri þa
notað til aðgreiningar frá öðrum eldri.
26 Þorsteinn G. Indriðason benti greinarhöfundi á að kannski hefði Páll kosið ending'
una -a af hljóðlegum ástæðum. Það verður hvorki sannað né afsannað.
27 I ritmálssafni og textasafni Orðabókar Háskólans á slóðinni www.arnastofnun.is
eru nokkur dæmi um miðstigsmyndirnar eldra ogyngra í karlkyni eintölu. Öll vísa þau til
manna, aldrei til hluta eða hugmynda. Þau eru úr gömlum textum, úr biblíumáli, þjóðsög'
um og lögum. Dæmi eru líka úr skáldverkum.