Vera - 01.04.1984, Qupperneq 8

þýðuleikhússins frumsýndu í
mars sl. forvitnilega sýningu
,,UNDIR TEPPINU HENNAR
ÖMMU” eftir Nínu Björku Árna-
dóttur. En það eru konur sem
standa að svo til öllum þáttum
leiksýningarinnar s.s. höfundur,
leikstjóri, leikmynda- og búninga-
gerð, tónlist og svo að sjálfsögðu
leikkonur sem sjá um leikinn. (sjá
umfjöllun á öðrum stað í blaðinu).
VERA ákvað að leita til Ingu
Bjarnason leikstýru sýningarinnar
og spyrja hvers vegna hún hafi
staðið að stofnun kvennadeildar Al-
þýðuleikhússins?
Það hefur verið draumur minn í mörg ár
aö vinna með konum og skoða list út frá
sjónarhorni konunnar. Það stendur mér
næst. Ég leitaði svo til Nínu Bjarkar og bað
hana að skrifa leikrit fyrir konur. Þegar svo
hópurinn var orðinn til I kringum leikritið
var leitað til Alþýðuleikhússins hvort það
hefði áhuga á að sýna þetta verk og mögu-
leika á að veita til þess fjárstuöningi. Þá
var farið í gang af fullum krafti og við köll-
uðum okkur Vorkonur Alþýðuleikhússins.
— Var það af slæmri reynslu af að
vinna með körlum sem þig langaði til að
vinna með konum?
Já og nei. Ég var orðin leið á að túlka
konuna út frá sjónarhorni karla og mér
finnst öll okkar menning og saga harla ein-
lit. Við megum ekki gleyma því að 50%
mannkyns eru konur. Mér leikur forvitni á
að vita hvað konur hafa að segja.
— Og hvað hafið þið Vorkonur að
segja?
Eg tel að við höfum ansi margt að segja.
Ég tel að við konur eigum okkur vandamál,
upplifanir og tilfinningar sem eru sérstakar
fyrir okkur. Þar meö er ég ekki að segja aö
karlmenn hafi ekki nein vandamál en
þeirra eru önnur og okkar tilfinningalíf er
annað. Mér finnst það skipta máli í okkar
menningu að það komi fram.
— Hvernig kemur þetta fram í sýning-
unni?
Þau vandamál sem við erum að fjalla
um eru sérvandamál kvenna. T.d. vanda-
mál dóttur og móður, þar sem móðirin kúg-
ar dóttur sína. Sú sama móðir getur líka
kúgað son sinn en hún gerir það á annan
hátt.
— Þær konur sem birtast okkur í leik-
ritinu eru mjög illa staddar, kúgaðar,
hræddar og hafa ánetjast vímugjöf-
um. . . er þetta dæmigerð staða kon-
unnar í dag?
Sem betur fer ekki en það eru alltof
margar konur sem eru hræddar sem
brotna. Meiri hluti sjúklinga á geðveikra-
stofnunum eru konur og við spyrjum
hvernig standi á þessu.
— Hvað hafiði að segja konum með
þessari sýningu?
Við viljum segja konum að það sé á
þeirra ábyrgð að breyta lífi sínu, það geri
það enginn karlmaður. Ég vil meina að
konur hafi fram að þessu beðið eftir því I
þúsundir ára. Að mörgu leyti erum við ekk-
ert betur staddar í dag en kynsystur okkar
hafa verið I gegnum tíðina. Þess vegna
rennur mér það til rifja hversu margar kon-
ur brotna og hreinlega gefast upp. Leita
inn í áfengið eða eru hreinlega „stikkfrí”
og þessu uni ég ekki.
— En gefur leikritið konum einhverja
von?
Já, það tel ég alveg tvímælalaust. Það
endar á tveim valkostum og það er kon-
unnar að velja. Við viljum ekki gefa nein
auðveld svör því þau eru ekki til. Það hefur
I rauninni ekkert breyst, við stöndum í
sömu sporum og endaspurning verksins
er hvort við viljum halda þessu svona
áfram?
— Hvernig hafa viðtökur verið?
Að mestu leyti góðar. Það sem hefur
komið mér mest á óvart er hvað mér finnst
karlmenn og konur upplifa verkið á ólikan
hátt. Körlum finnst margt áberandi spaugi-
legt þar sem konurnar eru meira grát-
klökkar. Nú en þetta verk er ekki eingöngu
hugsað fyrir konur heldur fyrir fólk og það
kom mér mjög spánskt fyrir sjónir hvað
gagnrýnendur karlkyns voru jákvæðir og
töldu þessa sýningu vera nýjan flöt á
kvennaumræðu, en gagnrýnendum kven-
kyns ekki þótt við vera nógu pólitískar. Ég
ætla aldeilis að vona að við höfum ekki
verið að setja upp leiksýningu með sætum
stelpum fyrir karla.
— Hvernig var að vinna að þessari
kvennasýningu miðað við aðrar leik-
sýningar sem þú hefur tekið þátt í?
Það eru mikil forréttindi finnst mér að fá
að vinna með konum. Öll samskipti við
konurnar hafa verið laus við vandræði. Við
hreinlega tölum öðruvísi saman. Það er
engin togstreita.
— Eru konur þá ekki einfaldlega betra
fólk?
Ég veit það nú ekki en ég held að þær
eigi auðveldara með að aðlaga sig og þær
eru óhræddari við að vera þær sjálfar. Við
þurfum ekki að vera að leika neinn gáfu-
mannaleik.
— Hefur þinn draumur ræst með
þessari sýningu?
Já ég tel að draumurinn hafi ræst vegna
þess aö ég hef komist aö þeirri niðurstöðu
eftir þessa vinnu að ef konur standa sam-
an þá geta þær áorkað geysilega miklu.
Varðandi þessa vinnu langar mig að nefna
að þegar ég fór að hugsa um þessa sýn-
ingu vildi ég hafa tónlist í verkinu. Það
fyrsta sem karltónskáld sögðu við mig var
að konur gætu ekki skrifað mússík. Ég tel
Mist Þorkelsdóttir hafa afsannað það. Það
er búið að segja okkur í gegnum tíðina að
við getum ekki þetta og við getum ekki hitt
og það er okkar að afsanna það.
— Er það markmiðið að sanna okkur
fyrir karlmönnum?
Nei fyrst og fremst fyrir okkur sjálfum,
því við berum ábyrgð á okkar lífi og sköp-
unarþrá. Það er skylda okkar að segja frá
okkar högum, það gerir það enginn annar
fyrir okkur.
H. Thorberg.
8