Vera - 01.04.1984, Blaðsíða 14

Staða kynjanna
gagnvart tækninni
Uppeldisleg áhrif
Talið er að mismunandl afstaða kynjanna til tækninnar komi
fram þegar í bernsku og börn fái mismunandi uppeldi háð kyn-
ferði. Þannig er talið að stúlkur fái uppeldi sem leiðir til minni
áhuga á hinum hefðbundnu tæknistörfum, sem karlar sinna.
Drengir fá hinsvegar uppeldi sem miðar að tæknilegri þekkingu
þeirra síðar meir. Dæmi um þetta er m.a. að telpum eru fengnar
dúkkur og önnur hefðbundin telpnaleikföng, sem miða að því að
innræta þeim viðhorf eins og umhyggju, vernd, ástúð, þ.e. viðhorf
sem lúta að tilfinningalífi fólks. Drengir fá bíla, verkfæri og önnur
hefðbundin drengjaleikföng. Þeirra innræting miðar að því að
gera þá gjaldgenga á vinnumarkaði. Þessi innræting barna gæti
hugsanlega verið grunnur að stöðu kynjanna gagnvart tækninni,
þ.e. þeirri tækni þar sem karlar eru í meirihluta.
Ljóst er að konur eiga afar erfitt uppdráttar á hverskyns tækni-
sviðum og kemur m.a. tvennt til. Annars vegar andstaða karla
gagnvart konum innan tækniheims, sem þeir álíta sinn, og hins
vegar hefðbundin kynskipting starfa og áhugamála. Vegna and-
stöðunnar veigra konur sér við að tileinka sér störf, sem ekki eru
álitin vera við þeirra ,,hæfi”, og þær konur sem fara út á þessi svið
eru taldar vera frábrugðnar hinu venjubundna. Bent skal á að
tækni kvenna t.d. við saumaskap hefur ekki verið metin eins að
verðleikum og tækni karla. Þess vegna er talið að völd þeirra og
yfirráð séu minni og staða þeirra lægri í þjóðfélaginu.
Til þess að skýra nánar þessa andstöðu gegn konum innan
tækninnar er ætlunin að segja lítillega frá hugmyndum tveggja
kvenna, sem eru með tvö sjónarhorn á þessum málum.
Annars vegar er það sænski félagsfræðingurinn Boel Berner,
sem skrifaði doktorsritgerð um tækniheiminn. Við gerð þeirrar rit-
gerðar komst hún að því að tækniheimurínn er alfarið í höndum
karla og að konur eru almennt mjög lítið inni á tæknisviðinu.
Hins vegar munu hugmyndir hugvísindamannsins Louise
Waldén um tæknikunnáttu kvenna verða reifaðar. En hún telur
að gefa veröi meiri gaum að tæknikunnáttu kvenna, meta störf
þeirra og reynslu meira en gert hefur verið.
Hugmyndafræðilegar ályktanir Boel Berner
um konur, þekkingu og völd í
tæknivæddum heimi
Boel Berner telur að tækniheimurinn hafi orðið að heimi er
stjórnaðist af körlum, og bendir á fjarveru kvenna í sögu tækninn-
ar. Þær hafa menntað sig tiltölulega lítið átæknisviði og séu sjald-
an upphafsmenn tækni eða höfundar bókmennta um tækni. Hún
bendir m.a. á þá staðreynd að tæknistörf hafi tilheyrt og tilheyri
þeim störfum þar sem karlar eru I miklum meirihluta.
Berner notar þrjú hugtök til þess að reyna að skýra stöðu
kvenna í tækniheiminum. Aðskilnaður, einangrun og lægri staða,
sem lýsa því hvernig konum er haldið frá tækniþekkingu og áhrif-
um.
Aðskilnaöur var, samkvæmt Berner, mikilvægur á því tímabili
þegar fyrst var farið að ræða þessi mál. Lögö var áhersla á að-
skilnað á milli heima karla og kvenna. Þannig að reynt var að
halda tækninni hreinni frá konum og eins að halda konum frá hin-
um harða og krefjandi heimi tækninnar. Sem dæmi nefnir hún að
konum hafi, samkvæmt tilskildum reglum verið meinaður að-
gangur að æðri menntun töluvert fram á 20. öld. Þá var oft vitnað
í þá staðreynd að konur og karlar eru ekki eins líffræðilega séð
og þess vegna gert ráð fyrir ólíkri þátttöku í samfélaginu.
— ÞEKKING
— ÁHRIF
— VÖLD
Mytxdir Guðrún Hrönn
Vegna formlegs jafnréttis og aukinnar atvinnuþátttöku kvenna
hefur þessi aðskilnaður minnkað. Konur hafa smám saman nálg-
ast heim tækninnar, en þær vinna við aðstæður sem skýrt halda
þeim frá valdi yfir tækninni.
Sú hugsun að það væri ómögulegt fyrir konur að vinna tækni-
störf var áfram til staðar. Mikil andstaða mætti fyrstu kventækni-
fræðingunum milli 1920—1930. Mennálitu „þaðekki vera rétt að
hafa konu” sem arkitekt. Það var hreinlega sagt að það væri ekki
við hæfi að hafa konur i starfsgreininni, en jafnvel þegar skortur
var á tæknimenntuðu fólki var oft litið á kvenverkfræðinga sem
verra vinnuafl. í dag sýnist þessi útilokun kvenna frá tæknivinn-
unni ekki vera eins greinileg, en kemur fram í bröndurum og gríni
alls konar. Hin hugmyndafræðilega sundurgreining milli tækni-
heimsins, sem er karlanna, og heims konunnar, sem talin er vera
fyrir utan tækniheiminn, er sjaldan eins skýrt fram sett eins og í
hátíðarræðum, tímamótaskrifum o.þ.h., sem eru gefin út af
tækniskólum og samtökum ýmiss konar. Kona er þar skrifuð með
stóru K-i og á að standa fyrir ,,hið mjúka” gegn harðneskju og aga
tækninnar.
14