Vera - 01.10.1987, Page 14

Það sem einkennt hefur menningu Vestur-
landa um langt skeið er tepruskapur en um
leið tvískinnungur gagnvart kynlífi. Á sama
tíma og klámið flæðir yfir ríkir þögnin ein
um allt sem varðar heilbrigt kynlíf. Opinská
umræða um það hvort einstaklingarnir njóti
kynlífs eða ekki, hvað þeim finnist gott og
hvað ekki, er meira en margur getur þolað.
Slík umræða gefur oftar en ekki tilefni til
tvíræðra neðanmittisbrandara sbr. við-
brögð ýmissa blaðaskríbenta við fregninni
um námskeið í kynfullnægju kvenna.
En hversu mörg sambönd eru ekki í ólestri
vegna þess m.a. að kynlífið er ófullnægj-
andi? Hversu margar konur eru í þjónustu-
hlutverki í kynlífi vegna þess að þær taka
ekki tillit til eigin langana eða skorts á löng-
unum? Hversu margar unglingsstúlkur leið-
ast út í ófullnægjandi kynlíf, ekki vegna þess
að þær sjálfar langi, heldur vegna þess að
það er hallærislegt að segja nei? Hversu
margar konur halda að það sé eitthvað að
þeim, ýmist vegna þessað þærfá aldrei full-
nægingu eða vegna þess að þær hafa enga
löngun til kynlífs? Hversu margar langar
ekki til að tala við maka sinn, vinkonur eða
vini um kynlíf en fá sig ekki til þess, enda
vantar þá orð til að tjá sig með? Hversu
margir karlar eru ekki haldnir þeirri firru að
þá eigi alltaf að langa verði þeir fyrir
minnstu örvun? Þannig tengist þetta mann-
gildismati þeirra.
Við þessum spurningum er ekki hægt að
veita nein tölfræðileg svör nema þá helst
þau að talið er að milli 30—50% kvenna í
sambúð fái sjaldan eða aldrei fullnægingu.
Þetta eitt segir okkur að eitthvað sé eins og
það eigi ekki að vera. Allt þetta og margt
fleira hefur komið til kasta Borghildar
Maack, hjúkrunarframkvæmdastjóra, sem
eins og margir aðrir sem starfa við heilsu-
vernd og meðferð, hefur talsverða reynslu af
viðtölum við fólk sem á við samlífs vanda-
mál að stríða, tengd kynlífinu.
Allar heimildir VERU eru á eitt sáttar um
að ánægja fólks af kynlífi standi í nokkuð
beinu sambandi við sjálfsímynd þess. Sá
sem hefur neikvæða sjálfsímynd og ber litla
virðingu fyrir sjálfum sér er ekki líklegur til
að njóta kynlífs. Eða eins og Borghildur
orðar það: ,,Kona sem aldrei velur mynd í
bíó án þess að hugsa fyrst um það hvort
hann hafi áhuga á henni og hefur svo
áhyggjur af því á meðan á myndinni stendur
hvort hann skemmti sér, — slík kona gerir
ekki kröfur fyrir sjálfa sig í kynlífi. Henni þarf
að þykja vænt um sjálfa sig, en þó ekki af
neinum hroka, til að njóta kynlífs. Hún þarf
að virða líkama sinn og tilfinningar. Ef henni
þykir vænt um sjálfa sig er hún gefandi og
er ekki í því þjónustuhlutverki sem er auð-
mýkjandi fyrir báða aðila í ástarleik. Það er
alls ekkert óalgengt að konur séu í slíku
þjónustuhlutverki enda tengist það auðvitað
beint stöðu konunnar almennt í samfélag-
inu. En fólk getur líka verið búið að koma
jafnrétti á í öllum húsverkunum og öðrum
praktískum málum en ekki í kynlífinu. Það er
síðasta stigið í þróuninni til jafnréttis að af-
létta yfirráðum karlmannsins í kynlífinu.
Konur eiga ekki að sætta sig við það að fá
ekki kynferðislega fullnægingu. Það er al-
veg jafn vont fyrir þær og það er fyrir karla.
Það endurspeglar bara almenn viðhorf til
kynjanna að allir líta á það sem harmleik
fyrir karlinn en ekki fyrir konuna. Fólk verður
aftur á móti að hafa í huga að það er engin
skylda að hafa alltaf löngun til kynlífs. Skort-
ur á löngun á heldur ekki að vera neitt
vandamál. Fullorðin manneskja lætur ekki
troða í sig graut ef hún ekki vill hann. Henni
finnst heldur ekkert mál að segja að hún hafi
ekki lyst. Þannig á það líka að vera í kynlíf-
inu.”
Ástæðurnar fyrir því að konur hafa ekki
,,lyst" geta verið margarog mismunandi og
það er ekkert ,,að" konunni sjálfri þó kyn-
hvötin hverfi um tíma. Yfirleitt eiga þættir
s. s. mjög vanabundið kynlíf, þreyta, líkam-
legar breytingar eða þunglyndi, þarna hlut
að máli eða þá sú einfalda ástæða að konan
ersjálfri sér nóg. Margar konur upplifa þetta
t. d. á meðgöngutíma eða eftir fæðingu
barns. Er talið að um þriðju hverri konu sem
fæðir, finnist fæðingin hafa neikvæð áhrif á
kynhvötina og geta þau varað allt frá nokkr-
um vikum og upp í ár eða meira.
Konur sem þjást af fyrirtíðarspennu missa
mjög oft löngunina til kynlífs meðan á þeirri
spennu stendur enda andlegt ástand þeirra
og skapferli oft slíkt að þær hafa lítið að
gefa. Ást og umhyggja er þó kannski það
sem þær þarfnast mest á þessu tímabili.
Löngun kvenna til kynlífs við tíðahvörf
getur minnkaðen aftur á móti vex hún oft að
sama skapi þegar tíðahvörfin eru yfirstaöin.
Því er nefnilega þannig farið með konur,
öfugt við karla, að löngun þeirra og geta til
að lifa virku kynlífi minnkar ekkert með aldr-
inum. Það getur svo aftur haft áhrif á sam-
búð fólks þegar báðir aðilar eru ekki sam-
stiga hvað þetta varðar.
En hver svo sem ástæðan er fyrir því að
löngunin til kynlífs er víðsfjarri og kviknar
ekki þrátt fyrir erótíska tilburði hina aðilans,
þá er það tæpast til að bæta samband fólks
að láta eins og allt sé með felldu. Segja ekki
neitt og lifa kynlífi án þess að njóta þess.
Undirrótin aðsambúðarvandræðum fólkser
oft sú að það talar ekki saman og þegar í
óefni er komið leitar það sér ekki aðstoðar.
Eða eins og Borghildur segir. ,,Fólk hér á
landi leitar sér ekki aðstoðar fyrr en það er
orðið geðdeildarmatur. Fólk leggur mjög
sjaldan vandamálið niður fyrir sér. Kona
getur kannski leitað sér aðstoðar vegna
krakka sem er órólegur, lystarlaus eða sefur
ekki. Mæðurnar vaka á nóttunni og vínna á
daginn og þetta gengur auðvitað út yfir kyn-
lífið ef það hefur þá einhvern tímann verið í
lagi. Foreldrarnir verða uppspenntir og það
hefur áhrif á barnið. Þannig verður þetta
vítahringur.
Oft á tíðum gerir fólk sér ekki grein fyrir
því að kynlífið er orðið vandamál og það
ræðir ekki saman um þessi mál. Það veit
heldur ekki hvaða orð það á að nota svo það
þarf hreinlega leiðbeiningar um hvernig
14