Vera - 01.10.1987, Qupperneq 16

Vera - 01.10.1987, Qupperneq 16
Kynlíf °g fötlun Til þess að sinna skyldum mínum við VERU, og svala um leið eigin forvitni, glugg- aði ég fyrir skömmu í talsvert magn bók- mennta sem tengjast kynlífi á einn eða ann- an hátt. Þar var margháttaðan fróðleik að finna og lögð áhersla á að upplýsa fólk um ýmislegt sem valdið getur röskun á kynlífi. Það var minnst á meðgöngu og fæðingu, fyrirtíðarspennu, tíðarhvörf, uppskurði, ald- ur og margt fleira sem of langt mál yrði upp að telja. Eitt var öllum þessum bókum þó sammerkt, — engin þeirra minntist á röskun við fötlun. Þó er talið að um 10% hverrar þjóðar geti talist fatlaðir á einn eða annan veg. VERU datt í hug að það kæmi varla að sök þó þeir sem ófatlaðir teljast vissu eitthvað um reynsluheim þessa hluta þjóðarinnar. Til að fræðast sneri hún sér því til Elísabetar Jónsdóttur sem rekur fyrirtæki með hjálpar- tæki fyrir fatlaða. Elísabet vann sér það til frægðar fyrir 3—4 árum að standa fyrir tveimur námskeiðum um kynlíf fatlaðra. Þetta var fyrir daga eyðniumræðunnar og allt að því klámkennt að tala um kynlíf á opinberum vettvangi á íslandi — hvað þá standa fyrir námskeiði um það. En Elísabet lét það ekki aftra sér. Ástæðuna fyrir því að hún fékk áhuga á þessu efni segir Elísabet þá, að hún fór að vinna á skrifstofu Sjálfsbjargar árið 1971 og þá kynntist hún fyrst fötluðu fólki af eigin raun. Hún segist þá hafa gert sér grein fyrir því að fatlaðir eru rétt eins og við hin, með sömu væntingar til lífsins — líka í kynlífi — en litla möguleika til að fá þær uppfylltar. Hún giftist síðansjálf fötluðum manni og fór sem hjálparmaður hans til Norðurlandanna og sá hvað þar var að gerast í þessum mál- um. Eftir að hafa setið þar ráðstefnur um þetta efni og kynnt sér það sem skrifað hafði verið, lét hún til skarar skríða. Hér var stofn- aður sérstakur hópur sem vann í eitt ár að undirbúningi fyrsta námskeiðsins. En hvaða áhrif hefursvo fötlun á getu ein- staklinganna til að lifa kynlífi? Elísabet segir að það sé mjög mismunandi t.d. sé kynhvöt og geta þroskaheftra óskert. Vandamálið varðandi þá sé kannski fyrst og fremst það að þeir fá yfirleitt enga fræðslu varðandi kynlíf enda yfirleitt ekki litið á þroskahefta sem kynverur. En auðvitað leitar kynhvötin útrásar hjá þeim eins og öðrum. Það er því mikilvægt að kenna þeim að fróa sér. Aðrir hópar fatlaðara búa aftur við verulega skerta getu til kynlífs t.d. mænuskaddaðir. ,,Kyn- hvötin er óskert, því hún situr í heilanum, en taugaboðin fara bara ekki alla leið. Þau fara ekki nema niður að broti sem veldur því að mænusködduðum körlum stendur miklu verr og minna en öðrum körlum auk þess sem sæði þeirra er oft ónýtt. Mænuskadd- aðar konur eru frjóar en þær geta ekki feng- ið fullnægingu né heldur fundið hina kyn- ferðislegu spennu sem fylgir sjálfsfróun eða samförum. Þetta hefur auðvitað veruleg áhrif á hinn fatlaða og sjálfsímyndin bíður hnekki. Þetta á ekki síst við um karlana enda Elísabet Jónsdóttir Ljósmynd: isg virðist manngildið standa og falla með starf- semi typpisins. Ég hef séð marga unga karl- menn sem hryggbrotna missa alla fótfestu í lífinu. Allt í einu standa þeir uppi og geta ekki lengur sinnt sinni fyrri vinnu, vantar heppilegt húsnæði og bíl, hafa lítil tök á að eignast eigin fjölskyldu, hvað þá að lifa eðli- legu kynlífi. Þær aðstæður sem fötluðum einstaklingum eru búnar hér á landi eru ekki beinlínis til að styrkja sjálfsímyndina. Það dapurlega er að þeir sem hryggbrotna eru endurhæfðir án þess að nokkur áhersla sé lögð á að ræða við þá um kynlíf. Fólk verður bara að finna út úr þessu sjálft." Elísabet segir að þetta skapi ekki síst vandamál hjá þeim sem eru í sambúð þegar þeir skaddast. Fólk veit ekki hvernig það á að bera sig að í kynlífi og það er enginn sem kennir því það. Annað sem hún minnist á er óöryggi í samskiptum fatlaðra og ófatlaðra af gagnstæðu kyni vegna þess að hvorugur aðilinn veit hversu langt hann má ganga. Þetta stafar ekki síst af þekkingarleysi og for- dómum sem m.a. er aliðá í amerískum sjón- 16

x

Vera

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vera
https://timarit.is/publication/858

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.