Vera - 01.10.1987, Qupperneq 28

„Við
höfum
gert
íslenska
kvenna-
baráttu
sýnilega"
Kristín Ástgeirsdóttir.
Kosningarnar sem fram fóru í apríl síð-
ast liðnum voru um margt merkilegar.
Stærsti stjórnmálaflokkur landsins og sá
sem ráðið hefur miklu um alla stefnumót-
un áratugum saman gekk klofinn til leiks.
Nýr flokkur varð til á grundvelli hneykslis-
mála og valdabaráttu. Hvort þessi klofn-
ingur verður varanlegur mun framtíðin
leiða í Ijós, en það er athyglisvert að sam-
kvæmt nýjustu skoðanakönnun er Sjálf-
stæðisflokkurinn aftur á uppleið. Alþýðu-
flokkurinn sem lengi vel virtist ætla að
verða sigurvegarinn og kostaði öllu til,
mátti bíta í það súra epli að ná miðlungi
góðum árangri. Alþýðubandalagið sárt og
ákaflega mætt eftir öll bræðravígin beið
sinn mestaósigurfrástofnun þess, meðan
landsfaðirinn Steingrímur stóð upp með
reisn. Mestu tíðindi kosninganna voru þó
án efa stórsigur Kvennalistans.
Við sem lögðum út í fjórðu kosningarnar
á ferli okkar vorum nokkuð vissar um að
halda okkar hlut og vel það eftir vel unnið
starf á alþingi síðasta kjörtímabil. Það var
þótvennt sem við sáum ekki fyrir. í upphafi
ársins óraði okkur ekki fyrir því að Kvenna-
listanum myndi takast að bjóða fram í öll-
um kjördæmum. Hreyfing var komin á sex
kjördæmi í janúar en hin tvö sem eftir voru
þögðu þunnu hljóði. Kraftaverkið gerðist,
konur á Vestfjörðum og á Norðurlandi
vestra gátu ekki hugsað sér að sitja hjá
þegar nær dró úrslitum, þær helltu sér út
í baráttuna og stóðu sig með sóma. Hitt
sem við sáum ekki fyrir og kom okkur
vissulega til góða var klofningur Sjálf-
stæðisflokksins. Ég held að fólki hafi of-
boðið siðleysið sem gegnsýrði það mál og
athyglin beindist að mannfórnum, valda-
bröltinu og hörkunni sem einkenndi alla
gömlu flokkana. Eftir að almenningur
hafði horft upp á ,,aftökur“ og valdabar-
áttu í prófkjörum og kringum þau, var
mælirinn fullur hjá fjölda kjósenda. Eina
hreyfingin sem stóð utan við og sýndi allt
önnur viðbrögð var Kvennalistinn. Því
snéru margir sér til hans í von um heiðar-
leika og aðrar áherslur.
Með þessum orðum er ég alls ekki að
gera lítið úr stefnu Kvennalistans, kosn-
ingabaráttunni og því starfi sem unnið var
á síðasta kjörtímabili. Ég held einmitt að
okkur hafi tekist að sýna hverjar við vorum
og hvað við vildum, þess vegna gat fólk
um allt land stutt okkur heilshugar.
Kosningarnar gjörbreyttu stöðu
Kvennalistans. í fyrsta lagi tvöfaldaðist
þingkvennatalan, sem mun væntanlega
minnka verulega vinnuálagið á hverja
þingkonu. í öðru lagi vakti sigurinn heims-
athygli og hefur oröiö til þess að konur um
allan heim sem glíma við karlveldi síns
lands líta til okkar í spurn um hvort sér-
framboð séu leið sem konur ættu að fara.
í þriðja lagi er pólitísk staða okkar mun
sterkari bæði út á við og inn á við, en kröf-
urnar sem gerðar eru til okkar jafnframt
meiri. í fjórða lagi hefur okkur tekist að
breyta þjóðfélagsumræðunni töluvert sbr.
það að ríkisstjórnin er búin að skipa nefnd
um fjölskyldumál sem á að kanna ýmsa þá
þætti sem snúa að fjölskyldunni (ekki var
stjórnarandstööunni boðið að vera með í
þessari mikilvægu umræðu). Hefði slík
nefnd komið til án tilvistar Kvennalistans?
I fimmta lagi voru kosningarnar enn eitt
skrefið í þá átt að fjölga konum á þingi.
Fyrir kosningarnar voru konur 15% þing-
manna en eru nú rúm 19% (voru 5% fyrir
kosningarnar 1983). Allt er þetta í rétta átt
og ég hika ekki við að eigna Kvennalistan-
um þennan sigur.
Eftir sem áður þurfum við að glíma við
margan vanda. Staða kvenna er slæm.
Þessa dagana virðast mörg dagheimili í
Reykjavík standa frammi fyrir lokun
deilda, vegna þess að ekki fæst fólk til
starfa. Mikill skortur er á vinnuafli í þeim
greinum sem konur hafa haldið uppi,
vegna hinna lágu launa. Konur grípa önn-
ur störf í þeirri miklu þennslu sem ríkir á
vinnumarkaðnum, meðan ríki og bær
halda fast í láglaunastefnuna. Sífellt fleiri
konur stunda fulla vinnu og meira en það,
en stjórnendur samfélagsins þrjóskast
stöðugt við að viðurkenna þörf barna fyrir
öruggt athvarf þann tíma sem foreldrar eru
að vinna. Kannski nefndin góða geti opn-
að augu þeirra! En ég spyr hvenær þrýtur
langlundargeð kvenna? Hve lengi ætla
þær að láta bjóða sér endalausa biðlista
dagvistarstofnana og sundurslitinn skóla-
dag barna? Hve lengi þessi lágu laun? Á
sama tíma eru menn svo að tala um að ís-
lendingar séu of fáir, sem þýðir auðvitað
það að fólk á ekki nógu mörg börn? Hvers
vegna skyldi það nú vera? Gaman væri að
geta opnað augu ráðamanna fyrir sam-
hengi lífsins úti í samfélaginu og innan
veggja heimilanna. Eða vita þeir þetta allt
en vilja ekki viðurkenna? Er karlveldið
samt við sig? En nóg um það og aftur út í
hina stóru veröld.
Konur sem fengist hafa viö kvenna-
sögu/kvennarannsóknir hafa mikið velt
fyrir sér þeirri spurningu hvernig hægt sé
að binda endi á kúgun kvenna og að
breyta eða afnema karlveldið sem með
ýmsum aðferðum sýnilegum og ósýnileg-
um heldur konum ,,á sinum stað“. Áðferð-
ir karlveldisins hafa veriö kortlagðar og eitt
af því sem margar konur eru sammála um
er að algengasta aðferð karlveldisins sé
að gera konur ósýnilegar. Saga kvenna er
ekki í sögubókunum, list kvenna ekki á
söfnunum, þær eru utan valdastofnana,
störf þeirra lítils metin o.s.frv. því hlýtur eitt
af svörum kvenna að vera að gera konur
28