Vera - 01.10.1987, Qupperneq 42

Stelpurnar í
skólastofunni
Enn eru stelpurnar í brennidepli. Við veltum því
áfram fyrir okkur hvernig stelpur verða að konum.
Nú beinum við athyglinni að stelpunum í skólastof-
unni. Hver eru hugsanleg áhrif skólans og kennar-
anna á þá hlutverkskipan kynjanna sem ríkir í dag?
Hvernig er andrúmsloftið í skólanum? Er viðmót
kennara á annan veg við síelpur en stráka og skipt-
ir kyn kennarans einhverju máli í þeim efnum? Fá
strákar í raun meira af tíma kennarans og athygli en
stelpurnar? Óyggjandi svör við þessum spurning-
um og öðrum af líkum toga fást ekki í einu vetfangi,
en ýmsar kannanir benda til þess að stelpurnar
verði undir í baráttunni um tíma og athygli kennar-
anna.
Þaö er Ijóst að allt frá fæöingu mótast börn af því umhverfi
sem þau lifa I og þeim viöhorfum sem þar gilda. Stelpur og
strákar mótast af þeim væntingum sem til þeirra eru geröar og
með tímanum læra þau að koma til móts viö þær. Viö sjáum
þaö víða aö strax á unga aldri fá börn mismunandi viöbrögö
eftir því hvoru kyninu þau tilheyra. Áhrifin koma þó síöur en
svo strax í Ijós. Þaö er til dæmis umhugsunarefni — raunar
áhyggjuefni — hvað gerist með litlu fyrirmyndarstelpurnar
þegar þær veröa stórar. Hvaö verður um frumkvæöiö, áræöiö
og sjálfstraustið sem einkenndi þær er þær voru yngri?
I mínum huga leikur enginn vafi á því aö þáttur skólans
vegur þungt I mótun einstaklinga. Kennarar þurfa stööugt aö
minna sjálfa sig á mikilvægi þeirra áhrifa sem væntingar og
viðhorf hafa á nemendurna. Stööugt ber aö hafa þaö í huga aö
stelpur og strákar eru jafngildir einstaklingar sem eiga aö hafa
sömu möguleika og njóta sömu tækifæra. Strax við upphaf
skólagöngu veröur aö gæta þess aö greina ekki kynin um of
aö — stelpur sér, strákar sér — hvort heldur sem er í leik eöa
starfi. Aögreining er ef til vill líklegri til aö viöhalda því misvægi
sem bent hefur verið á að fyrir hendi sé í skólanum. Þaö er frá-
leitt, sem algengt var í skólum fyrir fáum árum (er þó hugsan-
lega einhvers staðar enn í dag), aö hafa hinar ýmsu náms-
greinars.s. heimilisfræði, handmennt, íþróttir o.fl. kynskiptar
og gera mismunandi kröfur til nemenda eftir kynferöi. Viö
munum líka eftir bekkjarskránum þar sem nemendur voru
skráöir í hópa eftir kynferði, stelpuhóp og strákahóp, sem ýttu
fremur undir togstreitu en samvinnu milli nemenda. Æskileg-
ast er að nemendur læri strax aö vinna saman, leika sér sam-
an, vera saman sem jafngildir einstaklingar, sem læri að skilja
og bera viröingu fyrir skoðunum og gildismati annarra.
Kennarar sem telja sig meövitaöa og jafnréttissinnaða taka
fegins hendi hverju því efni sem þeir telja aö létt gæti þeim róö-
urinn. Fyrir nokkrum árum kom út námsefni fyrir grunnskóla
um jafna stöðu kynjanna. Hér er um aö ræöa efni fyrir yngri
nemendur „Stelþur — strákar, jafngildir einstaklingar" höf-
undur Sigríöur Jónsdóttir og svo efni fyrir eldri nemendur
„Stelpur — strákar og starfsval" höfundur Gerður G. Óskars-
Ljósmynd: bb.
dóttir. Ég hef nokkuð kynnst og unnið meö námsefni yngri
nemenda. Þaö samanstendur af litskyggnum og verkefna-
blöðum sem ætlaö er aö vekja nemendur til umhugsunar og
fá fram umræöu um þá þætti sem einkum hafa áhrif á hug-
myndir þeirra um mismunandi hlutverk kynjanna. í þessu
námsefni er lögö áhersla á jafngildi einstaklinganna og aö þaö
sé eðlilegt aö hver og einn fái að njóta sín I leik og starfi eftir
áhuga og getu, óháö kynferði. Ég tel þetta námsefni gott inn-
legg í jafnréttisumræðuna og — baráttuna. Þaö vekur nem-
endur og kennara til umhugsunar, hvetur til opinnar umræöu
og skoöanaskipta heima og í skóla um ýmis þau mál sem
snerta börnin sjálf, daglegt líf þeirra og fjölskyldunnar. Þau
rýna I eigin barm, bera sig saman, velta fyrir sér hvaö þau
þora, vilja og geta og komast að því aö þarfir og þrár ein-
staklinga eru sama eðlis — óháö kyni.
i allri umræðu um jafnrétti og hlutverk kynja er stóra spurn-
ingin — spurningin um viöhorf. Þaö eru viðhorfin sem þarf aö
breyta, heima, í skólanum, I námsbókunum og hvar sem er.
Þaö er augljóst aö á meöan algengt er aö nemendur svari þeg-
ar rætt er um störf fólks „mamma, hún vinnur ekkert hún er
bara heirna" er þörf á hugarfarsbreytingu á afstööunni til hlut-
verks kvenna.
Bryndís Guömundsdóttir