Vera - 01.12.1991, Qupperneq 30

KVENNABLAÐIÐ
MÁNAÐARRIT
LESTRARFÉLAGS KVENNA REYKJAVÍKUR
Laufey Vilhjálmsdóttir
Ljósmynd: Þjóðminjasafn Islands
umræðu- og skemmtifundlr
þar sem ílutt voru erindi um
bókmenntir, heimilismál (t.d.
barnauppeldi, heimilisiðnað
og heimilisþrif), þjóðfélagsmál
eða önnur hugðarefni félags-
kvenna. Fyrirlesarar voru ým-
ist félagskonur eða utanfélags-
menn. Félagið efndi einu sinni
til samskota og bauð Kristínu
Sigfúsdóttur skáldkonu til
Reykjavikur og hún hélt erindi
á félagsfundi. Hápunktur
fundanna var að margra mati
upplestur úr hinu handskrif-
aða Mánaðarriíi, sem sérstök
ritnefnd sá um frá 1912 til
Bríet Bjarnhéðinsdóttir stakk
upp á því mjög fljótlega eftir
stofnun Kvenréttindafélags ís-
lands árið 1907 að komið yrði
upp lesstofu fyrir konur þar
sem þær gætu fylgst með þvi
sem væri að gerast í kven-
réttindamálum í heiminum og
þjóðmálum almennt. Hafði
Bríet haft spurnir af slíkri les-
stofu i Kaupmannahöfn sem
var mjög vinsæl meðal kvenna.
Lesstofa var síðan opnuð
1908. Bríet gaf bækur og
tímarit um kvenréttindi, en
húsnæðisskortur og peninga-
leysi háði stofunni ávallt.
Nokkrar konur innan félagsins
gengust þess vegna fyrir
stofnun Lestrarfélags kvenna
Reykjavikur 20. júlí 1911.
Stofnendur voru um 70 en
þegar best lét voru hátt á þriðja
hundrað konur í félaginu. í
L.F.K.R. voru bæði konur
innan og utan Kvenréttinda-
félagsins sem seldi þvi, við
vægu verði, þær bækur og blöð
sem lesstofa þess átti. Félagið
gerði Torfhildi Holm skáld-
konu snemma að heiðurs-
félaga og heiðraði hana sér-
staklega á sjötugsafmæli
hennar. Laufey Vilhjálmsdóttir
var formaður félagsins frá
upphafi og til dánardags, 29.
mars 1960.
Tilgangur L.F.K.R. var „að
vekja og efla föngun tif að lesa
góðar bækur, að rekja og ræða
efni þeirra til aukins skilnings
og framkvæmda“. fnnritunar-
gjald var ein króna en árgjald
var 10 krónur. Bókasafnið var
opið þijú siðdegi í viku frá 4-6
og tvö kvöld milli 8-9. Lán-
þegar máttu hafa bækur hálf-
an mánuð í senn, en nýjar
bækur voru þó aðeins lánaðar
í vikutíma. Allt starf við bóka-
safnið og lesstofuna var unnið
í sjálfboðavinnu. Félagskonur
voru á hrakhólum með hús-
næði og þurftu oft að ílytja
bókasafnið og lesstofuna, fjár-
þröng háði einnig starfseminni
og áhugi félagskvenna minnk-
aði töluvert þegar á leið.
Lestrarfélagið opnaði les-
stofu fyrir börn árið 1912 og
rak hana samfleytt í 25 ár.
Þetta var eina barnalesstofan í
bænum um langt skeið og
aðsókn var mjög góð. Barna-
lesstofan var opin yfir vetur-
inn, tvo tíma á dag, alla virka
daga. Félagskonur höfðu sögu-
stund fýrir yngstu börnin og
hjálpuðu skólabörnum við
heimanám auk þess að veita
þeim athvarf.
Lestrarfélag kvenna Reykja-
víkur lét menningar-, fræðslu-
og líknarmál til sín taka.
Félagið tók þátt í undirbúningi
kvenfélaganna í Reykjavík fyrir
bæjarstjórnarkosningarnar
1912 þegar Guðrún Lárusdótt-
ir var kosin af sérstökum
kvennalista. Félagskonur báru
hag heimilisiðnaðarins íýrir
brjósti, en þær töldu hann vera
í mikilli niðurlægingu hér á
landi á sama tíma og hann var
haíinn til vegs og virðingar
meðal hinna Norðurlandaþjóð-
anna. Til að bæta úr því geng-
ust nokkrar þeirra fýrir stofn-
un Heimilisiðnaðarfélags ís-
lands árið 1913. L.F.K.R. tók
þátt í fjársöfnun til Landspí-
tala, var eitt stofnfélaga að
Barnavinafélaginu Sumargjöf,
átti t.d. fulltrúa í Mæðra-
styrksnefnd, KRFÍ og íjáröflun-
arnefnd Hallveigarstaða.
L.F.K.R. lagði til hæsta hlutinn
þegar Kvennaheimilið Hall-
veigarstaðir hf. var stofnað.
L.F.K.R. beitti sér einnig fyrir
málvöndun og árið 1920 var
kosin sérstök orðanefnd sem
var í sambandi við nýyrða-
nefnd Verkfræðingafélags ís-
lands. Nefndin stakk m.a. upp
á því að nota orðið gangföt i
staðinn fyrir dragt, hártengur í
stað krullujárns, vindutjöld
frekar en rúllugardínur og
segja „að snyrta sig“ fremur en
„að gera tojelette". Einnig vildu
nefndarkonur útrýma orðum
eins og búket, galossíur og
móður og nota þess í stað
blómvöndur, skóhlífar og
tíska.
Á veturna voru haldnir
1931. Fýrstu árin var kosið
mánaðarlega í ritnefnd, en
síðar var ákveðið að Mánaðar-
ritið kæmi jafnoft út og fundir
voru haldnir. Stjórn félagsins
var falið að fá konur til að
nefna þýddar sögur, fróðleiks-
skrifa í blaðið og sjá um það að
öllu leyti. í fýrsta, Mánaðar-
ritinu kemur fram sá vilji
ritnefndarkvenna að: „vekja
athygli á merkum bókum og
höfundum þeirra, á merkum
mönnum og starfi þeirra,
koma með fýrirspurnir og
fróðleiksmola um ýmislegt
það, er varðar fjelagsskap vorn
og áhugamál. ... Mánaðar-
fundir vorir ná skamt, tími
þeirra svo takmarkaður. Það á
blað þetta að reyna að bæta.
Með þeirri einlægu ósk, að blað
þetta hljóti vinsældir, og verði
til þess að vekja góðar hugs-
anir hjá lesendum þess, efli
starfslöngun þeirra og starfs-
gleði, ..."
Meðal efnis í blaðinu má
30