Vera - 01.12.1991, Blaðsíða 34

BÓKADÓMUR
GÚMMÍENDUR SYNDA EKKI
EIGINKONUR ALKÓHÓLISTA SEGJA FRÁ
Súsanna Svavarsdóttir
ForlagiS 1991
Þjáningarfíknin
Jólabókaílóðið er víst að byrja.
Þá fá „allir eitthvað við sitt
hæfi“ er sagt í auglýsingunum
og vist er um það að í því fræga
flóði má finna margs konar
lesningu. Þeir sem sækjast
eftir „sönnum sögum“, sem er
föst deild í flóðinu, fá í þessari
bók eitthvað sæmilega krass-
andi, því hér segja niu íslensk-
ar konur frá reynslu sinni af
því að vera eiginkonur alkóhó-
lista. • .
Ég mun í þessari stuttu
umfjöllun reyna að gera grein
fyrir bókinni og voga mér að
gagnrýna verk gagnrýnandans
margfræga Súsönnu Svavars-
dóttur. Að sjálfsögðu er í þess-
ari bók ekki um neinar fagur-
bókmenntir að ræða, heidur
skrásetningu á frásögnum
kvennanna, ásamt inngangi
þar sem Súsanna gerir nokkra
grein fýrir alkóhólisma sem
fjölskyldusjúkdómi, hlutverki
fjölskyldumeðlima í þeim leik
öllum og þá aðaliega „stuðn-
ingsmannsins“, sem oftast er
þá makinn. Þetta gerir Sús-
anna með tilvísunum í sitt
eigið líf, sem mér þótti snjallt af
henni, því þannig „berar“ hún
sína reynslu en felur sig þó.
(Sérstaklega fýrir þeim sem
sleppa alltaf inngangi til þess
að komast strax í eitthvað
„skemmtilegt“.)
ínngangurinn er ágætis
undirbygging fýrir frásagnirn-
ar sem á eftir koma, þannig að
þær verða ekki eins „hráar“ og
ofL vill verða í svona lífs-
reynslusögubókum. Reyndar
veður höfundur þar aðeins úr
einu í annað, vill sýnilega
koma mikiu að og gerir það og
tekst vel upp á köflum. Ör-
vinglan stuðningsmannsins
verður átakaniega ljós og það
kemur mjög skýrt fram hvern-
ig dómgreind hans skerðist
jafnt og aikóhólistans sjálfs og
öll þolmörk þenjast út: „Þeir
segjast ekki munu þola vissa
hegðun frá öðru fólki. Smám
saman eykst þolið, þar til þeir
eru farnir að þola og gera hluti
sem þeir sögðust aldrei mundu
þola. Þeir leyfa öðrum að særa
sig og halda þvi áfram. Síðan
skilja þeir ekkert í því hvers
vegna þeir eru alltaf svo sárir.
Þeir kvarta, ásaka og reyna að
stjórna eins lengi og þeir geta
staðið uppréttir. Þá fýllast þeir
heift og verða algerlega óþol-
andi.“ (bls. 20)
Við lestur frásagna kvenn-
anna sjálfra fannst mér oft
áherslan verða heidur mikii á
þá, karlana, alkóhólistana,
hvað þeir sögðu og gerðu og
hvað þeim fannst um þetta og
hitt. T.d. er „Birna" talar um
blaðamennskuna. Hvað fannst
henni sjálfri? Það mætti segja
mér að þó svo konurnar væru
„rankaðar við sér“ er þær segja
frá, þá hafi þær, við ferðalagið
aftur í tímann farið dálítið í
gamla farið að þessu leyti.
Reyndar flnnst mér þetta
aðdáunarvert hugrekki af kon-
unum, í jafn litlu samfélagi og
okkar er og þá sérstaklega hjá
„Helgu“ í plássinu úti á landi,
en hinsvegar gat ég ekki varist
því að velta fyrir mér börnum
þessara kvenna: Ráða þau við
að mæður þeirra tjái sig svona
berort og opinberlega um þetta
sjúka fjölskyldulíf ef engu er
breytt nema nöfnunum?
Rúsínan í pylsuendanum
fannst mér frásögn síðustu
konunnar, því hversu margar-
/margir skyldu ekki hafa af-
sakað og falið sína eigin
drykkju í skjóli þess að „eigin-
maðurinn/eiginkonan er auð-
vitað hið raunverulega vanda-
mál!“!!
Síðasta frásögnin gerir líka
einna best grein fyrir því hvað
gerðist, þ.e. leiðinni út úr
ógöngunum, það fannst mér
vanta meira í hinar frásagn-
irnar, því fyrstu skrefln í
þessum félagsskap aðstand-
enda, Ad-Anon, hafa sjálfsagt
verið mögnuð og ekki þrauta-
laus.
En af hveiju valdi Súsanna
eiginkonur alkóhólista? hugs-
aði ég í byrjun, konur geta líka
verið alkóhólistar og átt þá
sína maka. Og þó, einhvers-
staðar heyrði ég tölur um að af
hveijum tíu konum sem væru
aikóhólistar yfirgæfu niu eigin-
menn þær, en af hverjum tiu
karlalkóhólistum hinsvegar
væri aðeins einn yfirgeflnn af
spúsu sinni.
Af hveiju er þetta svona? Er
hægt að kenna hinu hefð-
bundna uppeldi á kvenþjóð-
inni um? þ.e. að þær megi
þakka fýrir að eignast mann,
þær séu veikara kynið o.s.frv.,
sem síðan er svo styrkt með
launamisrétti og klúðri í sam-
bandi við fæðingarorlofið sem
gerir það að verkum að konur
verða oftast háðari mönnum
sínum fjárhagslega en þeir
þeim? Eða er þetta „trygglyndi"
konunnar sem svo vel kemur
fram í bókinni í eðli okkar
kvenna?
Ég hætti mér ekki lengra út
á þessar brautir heldur hvet
þær/þá sem hafa áhyggjur af
áfengis- eða vimugjafaneyslu
einhvers i kringum sig til að
lesa þessa bók sem og auðvitað
alkóhólistana sjálfa, „virka"
eða „óvirka", holl lesning!
Einnig þá/þær sem eru fyrr-
verandi makar alkóhólista, því
þó fólk hafi haft rænu á að rifa
sig út úr sjúku ástandi, þá
sýna frásagnir bókarinnar ber-
lega, að það er ekki nóg, því
aðstandandinn situr eftir með
sársaukann, heiftina, „mynstr-
ið“, botnar ekki neitt í neinu og
gengur svo í sömu björgin á ný.
Þarna er þá ef til vill kom-
inn tilgangur bókarinnar? Að
ná til og reyna að vekja þær
konur sem enn sitja fastar í
sinni þjáningu. Því hvað hrist-
ir meir upp í okkur en að heyra
í einhverjum sem hafa gengið í
gegnum sömu erfiðu reynslu
og við sjálf og komist út?
Bókin er nefnilega harla
góð á þann hátt, svo langt sem
hún nær, þó eftir sitji spurn-
ingin um það hvers vegna fólk
ánetjist þjáningunni svona -
og að því er virðist - sérstak-
lega konur. Er það ekki eins
konar fikn?
En þannig eiga víst góðar
bækur að vera, vekja upp
spurningar og umhugsun.
Smá tittlingaskítur samt:
Af hverju ekki að íslenska
alveg og skrifa alkóhólisti í stað
alkohólisti?
Kápan er óvenju falleg af
lífsreynslusögubók að vera,
mjúk og vönduð.
Og af því að þetta á nú að
birtast í blaði um konur og
kvenfrelsi, þá langar mig að
benda á að mér fannst ég sjá
samsvörun í frásögnum þess-
um við hina svokölluðu
kvennabaráttu sem kannski
mætti fremur nefna sjálfstæð-
isbaráttu kvenna, þvi ég trúi
því, að meðan við erum upp-
teknar af því að flnna söku-
dólga fýrir okkar stöðu og
benda á kúgarana, þá miðar
okkur ekkert. Við getum breytt
sjálfum okkur, ekki öðrum.
Förum þvi eins að og viðmæl-
endur Súsönnu: hættum þess-
um hetju- og fórnarlambs-
hlutverkum og eilífu söku-
dólgaleit, þá flnnum við frelsið!
Að lokum: Viljirðu gera
góðverk á jólunum, skaltu gefa
þeirri/þeim sem þig grunar að
búi við alkóhólíska áþján
þessa bók í jólagjöf, þvi í heild
er hún þörf og góð.
Aðfaranótt 14. nóvember 1991,
í eldhúsinu með barnið
hangandi á brjóstinu,
Elín Vigdís Ólafsdóttir
PENNAVINKONA
Þýsk kona óskar eftir
íslenskri pennavinkonu.
Áhugamál: Lestur,
bréfaskrlftir, stjórnmál
og ferðalög.
Christel Súmnich
32 Friedrich-Ebert-Str. 23
D-W-4630 Bochum 6,
Germany
34