Vera - 01.06.1993, Blaðsíða 15

JAPANSKA EFNAHAGSUNDRIÐ
kvöldin og á sunnudögum.
Hann reynir að eyða öllum
sínum frítíma í börnin og er
ekki tilbúinn að eyða honum í
heimilisstörf.
NÝIR TÍMAR -
NÝ VANDAMÁL
Margar ungar konur í Japan,
sem eru komnar á þann aldur
að þær vilja eignast fjöl-
skyldu, láta sig dreyma um
annars konar íjölskyldulíf en
lýst var hér að ofan. Þær vita
þó með sanni, að í náinni
framtíð munu hvorki ríki né
sveitarfélög greiða götu for-
eldra sem vantar gæslu fyrir
börn. Skattpeningar hafa
alltaf verið notaðir í þágu
fyrirtækja í landinu, en ekki í
beina þjónustu við skattborg-
arana. Stórfyrirtækin eru ekki
með nein áform um að stytta
vinnutíma og stórfjölskyldu-
tímabilið hefur runnið sitt
skeið á enda í borgunum, m.a.
vegna þröngra húsakynna og
vandamála vegna kynslóða-
bils.
Viðbrögð ungs fólks eru þau
að fresta því að stofna heimili.
Það vill vera frjálst lengur,
skemmta sér betur, ferðast
meira og njóta lífsins. Ungar
japanskar konur eru ekki til-
búnar tíl að leita sér að eigin-
manni fyrr en 24 til 26 ára og
ungir karlmenn eru ekki tíl-
búnir tíl að afhenda lokað
launaumslag til eiginkonu
sinnar fyrr en 27 til 30 ára.
Fólkið sem giftíst svona seint
eignast ekki sitt fyrsta barn
fyrr en konan er komin undir
þritugt. Spámenn segja að í
framtíðinni verði aðeins eitt
barn á heimili í Japan. Þar
sem meðalaldur Japana er
hæstur í öllum heimi munu
skapast mörg ný vandamál
vegna fjölda aldinna þjóðfé-
lagsþegna.
BREYTINGA AÐ VÆNTA
Lítíl fj ö 1 s ky 1 d u fyri r ta: ki eru
nokkuð stór hluti japansks
atvinnulífs. Þetta eru lítil iðn,-
undirverktaka- og þjónustu-
fyrirtæki, sem oft eru starf-
rækt í sama húsi og fjölskyld-
an býr í, þannig að báðir for-
eldrar eru heima allan dag-
inn. í slíkum fyrirtækjum er
konan jafnvel metnaðarfyllri
og áhrifameiri í rekstrinum,
en gætir þess að láta ekki
mikið á því bera.
Stiórnmálafræðinqar innan
Japans sem utan, halda því fram
aó fjársterk fyrirtæki hafi öll völd í
landinu, en ekki stjórnmálamenn.
Ef þaö breytist ekki, þá er þaó rétt af
konum aö einbeita sér frekar aö því
aö komast í valdastööur innan
fjársterkra fyrirtækja en að tryggja
sér sæti á þingi.
Helstu breytingar á stöðu
kvenna í Japan síðasta ára-
tuginn eru að þær urðu virk-
ari í atvinnulííinu og eru orðn-
ar 40% af vinnuafli utan
heimila. Til að byrja með
unnu þær eingöngu störf inn-
an fyrirtækjanna; verksmiðju-
störf, skrifstofustörf og þjón-
ustustörf við annað starfsfólk.
Nú taka þær meiri þátt í
rekstri, sölu og þjónustu út á
við. Einstaka kona hefur kom-
ist í stjórnunarstöðu í fjár-
sterku fyrirtæki. Þó er sagt að
aðeins ein kona í Japan sé í
stjórn stórs fyrirtækis án þess
að vera tengd því fjölskyldu-
böndum. Konur eru einnig að
verða virkari í stjórnmálum. í
siðustu bæjar-, borgar- og
sveitarstjórnarkosningum
tvöfaldaðist fjöldi kvenna sem
náði kosningu. Sömu sögu er
ekki hægt að segja af konum á
landsþinginu og frú Takako
Doi lét af störfum sem for-
maður Sósíalistaflokksins í
apríi 1991.
Kvennahreyfingin í Japan
lætur þó engan bilbug á sér
finna og stefnir að þvi að árið
1999 verði konur í 30% þing-
sæta. En þó að konur nái íleiri
sætum á þingi jafngildir það
ekki meiri áhrifum á gerð og
skipan þjóðfélagsins. Stjórn-
málafræðingar innan Japans
sem utan halda þvi fram að
fjársterk fýrirtæki hafi öll völd
í landinu, en ekki stjórnmála-
menn. Ef það breytíst ekki, þá
er það rétt af konum að ein-
beita sér frekar að þvi að kom-
ast í valdastöður innan fjár-
sterkra fyrirtækja en að
tryggja sér sæti á þingi. Eitt er
víst að ungar japanskar konur
vilja öðruvisi þjóðfélag en það
sem þær búa í. Umhverfismál,
mannúðarmál og trygginga-
mál eru þeim efst í huga og
þetta eru málefni sem verður
að fara að taka á af einhverj-
um kraftí. Það eru fáir á mótí
þvi og ef til vill er beðið eftír að
þær geri það. □
Kristin ísleifsdóttir stundaði nám
í japönsku og hönnun (Japan á ár-
unum 1975-80. Hún var einn af
stofnendum Islensk-japanska fé-
lagsins og er framkvœmdastjóri
pess nú.
Helmildir: A Half Step Behlnd — Jane Condon,
100% Japanese — Jo Eastwood, Japan The
(Comlng) Economic Crisls — Jon Woronoff.
Japan Times (enskt dagblaö gefiö út í Japan)
Teikningar Sigurborg Stefánsdóttlr
15