Vera - 01.06.1993, Blaðsíða 23

MENNING
SKOÐANIR ÞÓRHILDAR ÞORLEIFSDÓTTUR Á ÍSLENSKRI MENNINGARSTEFNU
Hverjir eiga að stjórna menn-
ingunni? Á stefnumótun í
menningarmólum að vera í
höndum embœttis- og stjórn-
mólamanna eða listamann-
anna sjólfra? Einn hrollkaldan
vordag — einmitt um það leyti
sem nýyrðin „einkavinavœð-
ing" og „Lundarhylshanda-
band" voru að skjóta rótum í
tungunni — efndi Samband ís-
lenskra myndlistarmanna til
mólþings um stjórnkerfi menn-
ingarinnar. Einn frummœl-
anda var Þórhildur Þorleifs-
dóttir, leikstjóri og varaþing-
kona Kvennalistans. Því
standa listamenn svona fjarri
ókvarðanatökunni, spurði Þór-
hildur og tók svo til við að skýra
valdaleysi listamannastéttar-
innar. Þar sem menningarmól
eru kvennamól fýsti Veru að
frœðast nónar um viðhorf Þór-
hildar til íslenskrar menningar-
stefnu.
STEINSTEYPUÁRÁTTA
„Ef til er íslensk menningar-
stefna er hún fyrst og fremst
glerkassamenningarstefna,
sem gengur út á að menning
sé eitthvað sem til er og eigi að
varðveita,” segir Þórhildur.
„Það er lítill skilningur á þvi
að menning er síbreytilegt
ferli og á nauðsyn þess að
leyfa hundrað blómum að
spretta, svo að ég vitni í Maó.
Menningarpólitíkin fjallar að-
allega um varðveislu, en
minna um uppbyggingu,
meðal annars vegna þess að
hér á landi skortir okkur
heimspekilega umræðu um
manninn og tilveru hans. Það
er erfitt að kíppa íslenskri
pólitík upp úr því fari að hún
fjalli um annað en efnahag.
Okkur skortir hugmynda-
fræðilega umræðu og vanga-
veltur um hvernig byggja skal
upp samféiagið. Hér ríkir
steinsteypuárátta, sem lýsir
sér meðal annars í því að við
byggjum hús utan um menn-
inguna. Það er auðvitað góðra
gjalda vert, en nægir ekki tii
að halda henni lifandi. Við
byggðum okkur Þjóðleikhús
og vorum þar með búin að af-
greiða leiklistina. Korpúlfs-
staðamálið er dæmi um þetta.
Maður hlýtur að spyija sig
hvað hafi valdið þeirri ákvörð-
un að koma upp listamiðstöð
á Korpúlfsstöðum. Var það af
einhverri innri þörf eða var
það pólitísk ákvörðun? Ég
held að það hafi verið pólitisk ákvörðun. Þarna
er verið að gera einn mann að stofnun. Við búum
við pólitiskt ofriki, byggingar- og stofnanaáráttu
og flokkslegt hagsmunapot. Það er furðulegt að
það skuli sitja stjórnmálamenn í öllum menn-
ingarráðum og nefndum og menningin skuli
alltaf eiga að vera á þessum opinberu forsend-
um. Eina virka menningarstefnan væri sú að
stjórnmálamenn útdeildu peningum, en létu
aðra um að veija þeim. Pólitikusar skipta sér aflt
of mikið af þvi í hvað þessir peningar fara, á
þeirri forsendu að Qárveitingavaldið verði að axla
ábyrgð. Þarna endurspeglast líka sú lífsseiga
hugmynd að listamenn hafi ekkert peningavit og
muni bara rífast um hvernig peningunum skuli
varið. Eins og slíkt hafl aldrei hent stjórnmála-
menn!”
ORD UM FJÖLBREYTNI OG GRASRÓT
Fyrir nokkrum árum var skipuð nefnd sem lagði
fram drög að nýjum Þjóðleikhúslögum. Þar var
meðal annars gert ráð fýrir að í stað pólitískt
kjörins Þjóðfeikhússráðs yrði ráð kjörið af fag-
fólki í hinum ýmsu greinum leikhúslista.
„Þá var rekið upp ramakvein á Alþingi og
frumvarpið dagaði uppi,” segir Þórhildur. „Því
hvernig ættu listamenn að geta rekið leikhús?
Það er einkennilegt hvað fagkunnátta er lítils
metin á menningarsviðinu. Það er svo mikil for-
sjárhyggja, svo mikilvægt að allt sé á réttu róli og
einkennilegt hvað menn í öllum flokkum eru
sammála um það. Ég get hvergi séð neina virka
menningarstefnu, nema þá stefnu að varðveita
það sem var og ráða þvi sem er.”