Ritmennt - 01.01.1999, Page 146

Gunnar Sveinsson
RITMENNT 4 (1999) 140-44
Kveldúlfur 1899-1900
Sveitarblað í Kelduhverfi
Blómaskeið handskrifaðra sveitarblaða var á árunum 1875-1930. Hér er fjallað um
sveitarblaðið Kveldúlf sem skrifað var í Kelduhverfi 1899-1900. Keldhverfingar voru
óvenjulega afkastamiklir á þessu sviði. Það kemur í ljós að ritstjórar og ritnefndar-
menn eru flestir skyldir í 3. og 4. lið.
/
Asjöunda áratug 19. aldar fór það að
tíðkast sums staðar hér á landi að ung-
ir menn hófust handa um að gefa út hand-
skrifuð sveitarblöð sem gengu ákveðna boð-
leið milli bæja. Á þennan hátt gátu þeir
komið áhugamálum sínum á framfæri og
bætt sér upp hversdagslega fábreytni dag-
legra starfa við búskapinn, einkum að vetr-
arlagi. Því miður hefur mikið af þess háttar
blöðum lent í glatkistunni, en sem betur fer
hafa mörg þeirra borist í söfn á endanum
eftir ýmsum leiðum, bæði í handritadeild
Landsbókasafns og héraðsskjalasöfnin úti á
landi.
Eiríkur Þormóðsson hefur gert skrá um
þau sveitarblöð sem höfðu verið skráð og
hlotið númer í handritadeild árið 1991Að
sögn hans var þá til eitthvað af óskráðum
blöðum og eflaust hefur fleiri borið að síðan
þá. Blöð þau sem er að finna í skránni eru 56
talsins og eitt þeirra gefið út vestan hafs.
Þau voru rituð á árunum 1875-1930 og loks
einn síðgotungur 1944.
Það vekur athygli hve mörg blaðanna
voru rituð í Þingeyjarsýslum. Af átján blöð-
um þaðan eru þrjú úr Suður-Þingeyjarsýslu
en fimmtán úr Norður-Þingeyjarsýslu. Af
þeim er eitt frá Raufarhöfn, fjögur úr Öxar-
firði en langflest eða tíu að tölu úr Keldu-
hverfi. Þau eru þessi:
Morgunstjarnan (1887)1 2
Harpan (eldri 1888-91)
Einingin (1895-96)
Göngu-Hrólfur (1899)
Harpan (yngri 1900-09; viðaukablað við
hana 1905 var Sumargjöf)
Völundur (1913-15)
1 Landsbókasafn íslands. Árbók. Nýr flokkur 17
(1991). Reykjavík 1992, bls. 65-87.
2 Af Morgunstjörnunni er varðveitt 3.-4. blað II. ár-
gangs, 6.-14. febrúar 1887. Ritstjóri er greindur á
titilblaði: Kr(istján) Asgeir Benediktsson. Það er þv:
misminni Þórarins Gr. Víkings að Jón Erlendsson
(Eldon) hafi verið útgefandi blaðsins, sbr. neðan-
málsgrein nr. 17 í grein Eiríks Þormóðssonar: Skrá
um handskrifuð blöð í Landsbókasafni íslands.
Landsbókasafn Islands. Árbók. Nýr flokkur 17
(1991). Reykjavík 1992, bls. 80. Hins vegar skrifaði
Jón Erlendsson £ bæði varðveittu blöðin (er eflaust
sá J. E. sem ritaði grein í síðara blaðið) og gæti mis-
sögn Þórarins stafað af því, enda var hann 7 ára
barn árið 1887.
140