Akranes - 01.01.1959, Blaðsíða 29

skýra mynd af meginvandamálum sam-
takanna.
Skal nú vikið að einstökum starfsgrein-
um Sameinuðu þjóðanna, verksviði þeirra,
afrekum og mistökum. Meginstofnanir
samtakanna eru sex talsins: Allsherjar-
þingið, öryggisráðið, Efnahags- og fé-
lagsmálaráðið, Gæzluvemdarráðið, Al-
þjóðadómstóllinn og Skrifstofan.
Fyrst verðm' þá fyrir hinn eiginlegi
burðarás samtakanna, Allsherjarþingið,
sem fer með æðsta úrskurðarvald þeirra
og vakir yfir allri starfsemi þeirra á svip-
aðan hátt og Jjjóðþing einstakra rikja fylgj-
ast með og bera áhyrgð á gerðrnn ríkis-
stjóma — að minnstakosti í lýðræðislönd-
mn.
Á Allsherjarþinginu sitja fulltrúar allra
aðildarríkjanna. Hvert ríki getur sent allt
að fimm aðalfulltrúum á þingið, en auk-
þess er heimilt að senda fimm varafull-
trúa og eins marga sérfræðinga og ráðu-
nauta einsog þörf krefur. Þannig em
sendinefndir stórveldanna oft á annað
hundrað manns, en smáriki einsog lsland
senda að jafnaði þrjá til fjóra fulltrúa á
þingið. Hinsvegar hefur livert riki aðeins
eitt atkvæði á þinginu, og em öll atkvæði
jafnþung á metunum, hvortsem bakvið
þau standa 400 milljónir marma eða ein-
ungis 170 þúsundir.
1 upphafi hvers þings eru kosnir for-
seti og sjö varaforsetar til árs í senn. Alls-
herjarþingið kemur reglulega saman þriðja
þriðjudag í september ár livert og situr í
orði kveðnu til jafnleuigdar næsta ár, þó
sjálfur þingtíminn sé ekki nema tveir til
þrír mánuðir. Samkvæmt fjórða kafla
stofnskrárirmar (20. grein) má kveðja
saman aukaþing að tilmælum fram-
kvæmdastjórans, öiyggisráðsins eða meiri-
hluta aðildarríkjanna. Hvert einstakt ríki
getur sent framkvæmdastjóranum tilmæli
um að aukaþing verði kvatt saman. Hann
leggur þessi tilmæli síðan fyrir öll aðild-
arríkin, og hafi meirihluti þeirra tjáð sig
samþykkan tilmælunum innan þrjátíu
daga, skal haim kveðja saman aukaþing
innan fimmtán daga. Þetta hefur nokkr-
um sinnum komið fjTÍr einsog áður var
vikið að.
Framkvæmdastjórinn er að sönnu virðu-
legasti og valdamesti „embættismaður“
Sameinuðu þjóðanna, en frumkvæði hans
og framkvæmdavald er bundið við heim-
ild Allsherjarþingsins. Forseti þingsins er
hinsvegar atkvæðamesti maður samtak-
anna hvert kjörtímabil: hann er formæl-
andi Allsherjarþingsins útífrá, stjómar
fundum þess, fylgist með afgreiðslu mála
og vakir yfir því að þingsköpmn sé fylgt.
Einnig gegnir hann mikilvægu hlutverki
sem sáttasemjari þegar andstæð öfl eigast
við á þinginu. Framkvæmdastjórimi og
forsetinn hafa yfirleitt mjög náið sam-
hand og situr framkvæmdastjóriim venju-
lega við hlið forsetans á fundum Alls-
herjarþingsins.
Að öðru jöfnu kemur Allsherjarþingið
saman á Aðalstöðvunum í New York, en
það getur sjálft ákveðið að halda fundi
annarstaðar. Til dæmist var þingið 1948
haldið í París, og á siðasta þingi (1958)
kom fulltrúi Islands fram með tillögu um
að halda næsta þing í Moskvu.
Einsog gefur að skilja eru málin sem
Allsherjarþingið tekur til meðferðar harla
sundurleit. Það væri sennilega óvinnandi
verk að afgreiða þau öll á sjálfu þinginu,
enda er meginstarf þess unnið í sérstökum
nefndum sem skipta með sér málum eftir
eðli þeirra. Þessar nefndir eru sjö talsins:
1. Stjórnmálanefndin (Political and
Security Committee).
2. Efnahagsnefndin (Economic and
Financial Committee).
3. Menningar- og félagsmálanefndin
AKRANES
29