Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1878, Blaðsíða 59

ur, að leiða konur i kirkju eptir barnburð, er kominn frá
kyndilmessunni og þeim helgisiðum, sem þarvið voru tíðkaðir;
konan skyldi bíða 6 vikur, og síðan skyldi hún fara til kirkju
og þrjár konur eða fleiri fylgja henni. Prestur fékk þá vax-
kerti að gjöf og „offur" að auki, og leiddi konuna í kirkju
með tendruðu Ijósi. I skipun Magnús biskups Gizurarsonar
(1224) er skipað svo fyrir, að konur þær einar, sem eiga börn með
bændum sínum, skuli leiða í kirkju með loganda kerti, en ekki
aðrar konur, sem börn eiga (ílausaleik) Isl. Fornbr. safn I, 437
og víðar. Af því vaxljós voru vígð, trúðu menn þvf, að þau
ræki á burt alla illa vætti, því sú trú var á um allt það, sem
vfgt var, og vaxljós voru einkum látin brenna við vöggur ó-
skírðra barna, við sóttarsængur sjúkra manna, við líkbörur, o.
s. frv. Um veðráttufar höfðu menn mikla trú á kyndilmessu.
Pað er gömul trú, og hefir að minnsta kosti verið almenn i
Noregi, að björninn liggi kyr í skjóli um veturinn, fæðulaus,
og sjúgi hramma sfna, því segja þeir að aldrei sé að óttast ófrið
fyrir penfng af birni á vetrardag, heldur af úlfi einúngis. Því
kalla og skáld á Islandi veturinn „bjarnar nótt«, því þá sofi
björninn. Það er munnmæli, að björninn liggi á eina hliðina fram
til kyndilmessu, en snúi sér þá, og liggi á hinahliðina til vordaga,
3. Februar er Blasiusmessa. Hann var biskup í Ar-
meniu, og lét lff f pfslarvætti hérumbil 302, þegar Diocletianus
var keisari. Þenna dag byrjar vetrarvertíðin á Suðurlandi, en
ekki er leyft að Ieggja net þá enn í kríngum Faxaflóa. I Nor-
egi hafa menn viljað draga það af nafni Blasius, að þenna dag
væri blástursamt, og því þora menn ekki að nefna daginn með
sínu rétta nafni, því þeir óttast, að þá muni blása mikil hvass-
viðri. Blasius biskup hafði lifað lengi í helli einum, undir
ofsóknum Diocletians, og læknað ýmsa sjúkdóma bæði á mönn-
um og fé; en seinast var hann tekinn og píndur, og að lykt-
um hálshöggvinn 3. Febr. 283. Saga af honum er rituð á ís-
lenzku, og er til á skinnbókum í safni Arna Magnússonar og á
skinnbók í bókhlöðu Svíakonúngs f Stokkhólmi Nr. 2 f arkar-
broti. Brot af sögunni hefir átt Magnús Stephensen háyfirdóm-
ari í Viðey, og er meðal handrita hans í safni háskólans f
Kaupmannahöfn, Nr. 23 á skinni,
4. Februar er kenndur við Veroniku. Þessi kona var
Gyðíngur og bjó í Jerusalem. Hún var sú hin sama, eptir þvf
sem segir í hinum helgu sögum, sem hafði verið blóðfallssjúk
í tólf ár, og varð heil þegar hún snerti klæðafaldinn Krists
(guðspjall 24. sunnudag eptir Trinitatis). Þegar Kristur gekk
og bar krossinn varð Veronika á vegi hans, og léði honum klút
til að þurka af sér svitann. í klútnum varð sfðan eptir mynd
hans, og urðu mörg jarteikn ef sá klútur var borinn yfir menn
eða skepnur. Um þetta er ort í Veroniku kvæði, og segir þar
að Veronika hafi dáið um sama leyti, sem Titus Vespasianus
vann Jerusalem og eyddi hana.
10. Februar er kenndur við Skólastiku. Hún var heilög
mær og var systir Benedikts frá Nursia, sem var höfundur
[1878 5] (57)