Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1954, Blaðsíða 22

QANQUR TUNQLS OQ SÓLAR A ÍSLANDI.
I þriOja dálhi hyers mánaðar, sem hefir yfirskriftina *T. í h.« (tungl f
hásuðri), og i töflunni á blaðsíðu (15) er sýnt, hvaö hlukkan er eftir íslenzk*
um miðtíma, þegar tunglið og sólin eru í hásuðri í Reykjavík. En komast má
að því, hvað klukkan er eftir íslenzkum miðtíma, þegar tunglið eða sólin
•r í hásuðri annars staðar á íslandi, með því að gera svo nefnda »lengdar-
leiðréttingu« á Reykjavíkurtölunni. Verður hún -f- 4 mínútur fyrir hvert lengdar-
•tig, sem staðurinn liggur vestar en Reykjavík, og — 4 mín. fyrir hvert
lengdarstig, sem staðurinn liggur austar en Reykjavík. T. d. er Raufarhöfn
um ses lengdarstigum austar en Reykjavík; lengdarleiðréttingin þar er þá
— 24 mín., og 2. júlí er sól í hásuðri frá Raufarhöfn þess vegna kl. 12 08
(12 32 — 0 24 = 12 08). Flatey á Breiðafirði liggur einu lengdarstigi vestar
•n Reykjavíb, og lengdarleiðréttingin er þar 4 mín. Þann 6. febrúar er því
tungl í hásuðri frá Flatey kl. 15 12 (15 08 -f* 0 04 = 15 12).
Sólargangurinn í Reykjavík er tilgreindur í almanakinu hvern miðvikudag.
Sólaruppkoma (su.) telst, þá er sólmiðjan er á uppleið 50 bogamínútum undir
láréttum sjóndeildarhring, en vegna ljósbrotsins er þá efri rönd sólar að verða
sýnileg, eða því sem næst. Sólarlag (sl.) telst á sama hátt, þegar sólin á niður-
leið er 50 bogamínútum fyrir neðan láréttan sjóndeildarhring, og hverfur sólin
þá sjónum. Til þess að finna sólarganginn annars staðar á landinu, þarf að
gera lengdarleiðréttingu á Reykjavíkurtölunni á sama hátt sem við sól eða tungl
hásuðri, en auk þess breiddarleiðréttingu.
Ðreiddarleiðréttingin fer eigi að eins eftir breiddarstigi staðarins, heldur
•r hún einnig komin undir sólarganginum í Reykjavík. í eftirfarandi töflu er
•ýnd breiddarleiðrétting fyrir hvert hálft stig, norðar og sunnar *n Reykjavík,
þegar sðiargangurinn í Rvík stendur á heilli stundu. Leiðréttingin er pósitíf
(+)» þegar sólargangur lengist vegna hennar, en negatíf (—), þegar sólar-
gangurinn styttist. Breiddarleiðrétting töflunnar cr því lögð við tíma sólar-
lagsins f Rvík, en dregin frá sólaruppkomutímanum. Sé breiddarleiðréttingin
acgatíf (—), verður að taka forteikniö til greina.
Dæmi: Sólargangur 21. apríl á Raufarhöfn, sam cr 6 stigum austar og 2Va
•tigi norðar en Rvík.
Þenna dag er sólargangur f Reykjavik 15 st. 41 mfn. Breiddarleiðrétting
töflunnar fyrir 2Va stig norður og sólargang 16 st. er + 16 mín., en fyrir 15 st.
sólargang + 12 mín.; hún telst því hér -j- 15 mín.
Langdarleiðréttingin cr — 24 mín.
í Reyhjavfh................».4 3? sl. 20 18
Breiddarleiörótting . . — 15 +15
Lengdarleiðrétting . ._____— 24________— 24
Á Raufarhöfn...............su. 3 58 *1. 20 09
AnnaB dæmi: Sólargangur 20. okt. f Flatey á Breiöafirði, sem er 1 stigi
vestar og 1 V« stigi noröar en Rvfk. Sólargangur f Reykjavik er 9 st. 22 mfn.
I Reykjavfk................su. 7 31 al. 16 53
Breiddarleiörétting . . +5 — 5
Langdarleiðrétting . . +4________+ *
I Flatcy...................au. 7 40 sl. 16 52
(20)