Freyr - 15.02.1952, Blaðsíða 20

66
FREYR
sem valda þessum kvillum, geta, ef þeir
berast upp í júgrið, orsakað ákafa júgur-
bólgu. Mjólk úr slíkum kúm getur verið
stórhættuleg til neyzlu; eru mörg dæmi
þess, að fólk hafi veikzt alvarlega, þegar
mjólk úr slíkum kúm hefir verið bland-
að við sölumjólk, sem seld var ógerilsneydd.
Kýr smitast oftast af júgurbólgu á þann
hátt, að sýklarnir berast upp gegn um
spenagatið og upp í júgrið. Hætta á smit-
un er langmest ef sár eru á spenanum, eða
ef speninn hefir marizt eða rifizt. í öllum
rifum og sárum á spenanum þrífast sýkl-
arnir vel og er leiðin þaðan greið, ef sár
eða rifur ná að spenaopi. Alla áverka á
spenum á því að leitast við að græða eins
fljótt og unnt er með smyrslum og umbúð-
um. Því er þýðingarmikið að reyna að búa
svo um, að hætta á áverkum á spenum sé
sem minnst. Básar þurfa að vera breiðir
og milligerðir þurfa að ná svo langt aftur
að kýr geti ekki náð að stíga á spena eða
júgur nábúa síns, ef hún liggur. Ef básar
eru mjög blautir og sleipir að aftan, er kúm
oft hrasgjarnt, einkum ef klaufahirðing er
léleg, sem því miður er víða. Spenar merj-
ast oft og særast þar sem svona háttar til.
Ef gera þarf aðgerð á spena, með spena-
hníf eða spenanál, skal ávalt gæta ítrasta
hreinlætis við það verk, ella kann sárið að
valda því, að smit berist upp í spenann.
Öruggast er að hafa þéttar sáraumbúðir
um spenann milli mjalta fyrstu dagana á
eftir.
Smit berst einkum frá sjúkum kúm til
heilbrigðra við mjaltir. Þvi er þýðingarmik-
ið að ítrasta hreinlætis sé gætt við það
starf.
Ágæt regla er að hafa fötu með sótt-
hreinsunarefni, t. d. veiku klórvatni, til
þess að þvo júgur og spena áður en byrjað
er að mjólka og til þess að skola í hendur
sínar milli þess sem hver kýr er mjólkuð
Ef um vélamjaltir er að ræða, er gott að
hafa fötu með svipuðum sótthreinsunar-
vökva til þess að dýfa gúmmikoppunum
niður í, eftir að hver kýr hefir verið mjólk-
uð. Að þessu er lítil töf, þegar menn hafa
vanið sig á það, en hinsvegar töluvert ör-
yggi gegn því að dreifa júgurbólgusmiti við
mjaltir.
Mjólk, sem spillt er vegna júgurbólgu,
má aldrei mjólka í flór eða bása, heldur í
sérstakt ílát. Bezt er að henda slíkri mjólk,
en sé hún soðin, má nota hana sem fóður.
Þar sem júgurbólga er jafn útbreidd og
raun ber vitni, ættu þeir bændur, sem enn
hafa ekki fengið þennan vágest í fjós sín,
að sýna fyllstu varkárni éf þeir þurfa að
kaupa sér kýr, athuga og þukla júgrin
vandlega og spyrjast fyrir um hvort kýrin
hafi fengið júgurbólgu eða hvort júgur-
bólga sé í fjósi því, sem hún er úr. Beri
kýrin merki þess, að hún hafi haft júgur-
bólgu, t. d. herzli, bris eða ber í júgra, sé
einn júgurfjórðungur áberandi minni en
hinn o. s. frv., ætti hann ekki að kaupa
kúna, jafnvel þó hún virðist góður gripur
að öðru leyti.
Ef vitað er, að nokkuð af kúnum hefir
fengið júgurbólgu, er gott ráð að hafa þær
allar saman á sérstökum stað í fjósinu og
mjólka heilbrigðu kýrnar alltaf fyrst,
hvernig sem á stendur. Með því að gæta
stöðugt ítrasta hreinlætis í hvívetna, eink-
um þó við mjaltir, má draga verulega úr
útbreiðslu sjúkdómsins og í mörgum til-
fellum útrýma honum úr fjósinu smátt og
smátt, ef nægri þrautsegju og árvekni er
beitt.
Læknisaðgerðum við júgurbólgu hefir
fleygt mjög fram hin síðari ár, eftir að far-
ið var að dæla inn um spenann lyfjum, sem
drepa eða hindra vöxt júgurbólgusýklanna.
Hafa hin nýrri lyf, sulfalyf, penicillin og
aureomycin, gefið mjög góða raun, einkum
við júgurbólgur, sem stafa af keðjusýklum.
Notkun þessara lyfja er orðin mjög hand-
hæg, þar sem þau fást í sérstökum túbum,
sem tæma má í einu inn í júgrið gegn um
spenaopið. Áríðandi er að sótthreinsa
spenann og spenabroddinn vandlega fyrst,
svo ekki berist óhreinindi upp í júgrið um
leið og túban er tæmd, en slíkt hefir því
miður átt sér stað.
Ef um ákafa júgurbólgu er að ræða, er
þýðingarmikið að læknisaðgerðir hefjist
sem allra fyrst, þeim mun auðveldara er að