Ægir - 01.03.2002, Blaðsíða 29

29
Æ G I S V I Ð TA L I Ð
kennda aðild með viðurkenndum fyrirvara við hval-
veiðibannið. Ég er hóflega vongóður um að það tak-
ist, en það kemur væntanlega í ljós á ársfundi Al-
þjóðahvalveiðiráðsins í Japan í maí nk. Takist ekki að
ná þessu fram eigum við aðeins þann valkost að
ganga inn í ráðið án fyrirvara og það þýðir að við yrð-
um í nákvæmlega sömu stöðu og þegar við gengum
út úr ráðinu. Að mínu mati yrði það mun lakari
kostur en við búum við í dag.“
Mikilvægur fundur í Japan í maí
„Annað grundvallaratriði í þessu er viðskiptin
með hvalaafurðir. Ég held að það hefði afar lítinn til-
gang fyrir okkur að veiða hval án þess að það yrði
tryggt að við gætum selt afurðirnar. Heimamarkað-
urinn er sem kunnugt er lítill, en hins vegar heimil-
uðu Japanir fyrir skömmu innflutning á hvalaafurð-
um frá Noregi. Við höfum verið að vinna að því með
Norðmönnum að þrýsta á Japani um kaup á hvalaaf-
urðum og því var ákvörðun þeirra í þeim efnum
ánægjuleg. Hins vegar ætla Japanir til að byrja með
að kaupa mjög lítið magn af Norðmönnum, eða 100
tonn af kjöti á ári, en þetta er þó byrjunin og við get-
um þess vegna verið nokkuð vongóð um að með tíð
og tíma muni markaðurinn þar eystra stækka. En því
er ekki að leyna að atburðarás í þessu máli er mjög
hæg og það er alveg ljóst að á meðan niðurstaða
næsta ársfundar Alþjóðahvalveiðiráðsins liggur ekki
fyrir getum við ekki hafið hvalveiðar. Á meðan við
erum ekki inni í ráðinu mega Japanir ekki kaupa af
okkur kjöt og fyrr en þeir eru tilbúnir að kaupa af
okkur umtalsvert magn af hvalkjöti eru veiðar til-
gangslausar. En minn vilji í þessum efnum er alveg
skýr, ég tel gríðarlega mikla nauðsyn fyrir okkur að
hefja aftur hvalveiðar. Þar kemur tvennt til. Annars
vegar er nauðsynlegt fyrir okkur að hafa meiri upp-
lýsingar um lífríkið og þátt hvalanna í fæðupýramíd-
anum. Hins vegar þurfum við að halda þannig á mál-
um að við séum með sem sterkasta þjóðréttarlega
stöðu og ég legg áherslu á að menn misstígi sig ekki
á því sviði. Varðandi þjóðréttarlega stöðu höfum við
vissulega misstigið okkur, til dæmis þegar við lögð-
um ekki fram formleg mótmæli við hvalveiðibann-
inu árið 1983. Það áttum við auðvitað að gera, en
Alþingi komst að annarri niðurstöðu og þar munaði
einu atkvæði. Ef málið hefði ekki farið í þennan far-
veg, þá gætum við verið í sömu stöðu og Norðmenn
og stundað löglegar hvalveiðar. Ef við þurfum að fara
í Alþjóðahvalveiðiráðið án fyrirvara, þá verðum við
að bíða eftir því að hvalveiðibanninu verði létt til
þess að hefja hvalveiðar í atvinnuskyni.“
- Það er því ljóst að fundurinn í Japan í maí er
okkur gríðarlega mikilvægur varðandi hvalamálið?
„Já, hann er okkur vissulega gríðarlega mikilvæg-
ur og við höfum lagt í mikla vinna til þess að undir-
búa hann og ná þar fram hagstæðri niðurstöðu fyrir
okkur.“
- Verði niðurstaðan hagstæð fyrir Ísland, sérðu þá
fyrir þér að hvalveiðar geti hafist strax á þessu ári?
„Nei, það er alveg ljóst að það þarf lengri undir-
búning til þess að hefja veiðar,“ segir sjávarútvegs-
ráðherra.
Hvalaskoðun og hvalveiðar eiga samleið
Það er ljóst að hyldýpi er á milli sjónarmiða þeirra
sem stunda hvalaskoðun sem atvinnugrein og þeirra
sem hlynntir eru hvalveiðum við strendur landsins.
Talsmenn hvalaskoðunarfyrirtækja, í það minnsta
sumir þeirra, telja að hvalaskoðun og hvalveiðar við
Ísland fari alls ekki saman, en sjávarútvegsráðherra er
á allt annarri skoðun. „Það er enginn vafi í mínum
huga að þetta fer saman. Hvalaskoðun þar sem fyrst
og fremst er verið að skoða hrefnur og einstaka
hnúfubak er á tiltölulega afmörkuðum svæðum. Út
af Snæfellsnesi sjá menn steypireyð og ég fullyrði að
það er mjög langt í að menn fari að veiða þá tegund.
Út af Reykjanesi er töluvert af smáhveli, sem reyndar
eru ekki friðuð í dag, auk þess sem þar sjást einstaka
hrefnur og hnúfubakar. Aðal hvalaslóðin fyrir stór-
hvelin er djúpt suður og suðvestur af landinu og þar
er engin hvalaskoðun. Auk þess eru menn ekki að
skoða langreyðar og sandreyðar,“ segir Árni M.
Mathiesen.
ESB og sjávarútvegsstefnan
Lengi hafa menn nefnt til sögunnar fiskveiðiauðlind-
ina við landið sem rök gegn aðild Íslands að Evrópu-
sambandinu. Það vakti því ekki litla athygli þegar
utanríkisráðherra gaf til kynna fyrir nokkrum vikum
að það kynni ef til vill að vera mögulegt að sætta
sjónarmið fiskveiðistefnu ESB og hagsmuni Íslands
varðandi fiskveiðiauðlindina. Sjálfstæðisflokkurinn
hefur lýst sig algjörlega andsnúinn aðild Íslands að
ESB og ekki síst bent á fiskveiðimálin í þeim efnum
og það hefur Davíð Oddsson, forsætisráðherra, ítrek-
að í þessari umræðu. Sjávarútvegsráðherra gerir ekki
athugasemd við nálgun Halldórs Ásgrímssonar, ut-
anríkisráðherra, varðandi fiskveiðimálin og ESB.
„Utanríkisráðherra hefur verið að ræða um hvernig
mætti laga sjávarútvegsstefnu Evrópusambandsins að
íslenskri aðild. Ég hef aldrei merkt annað í málflutn-
ingi utanríkisráðherra en að hans útgangspunktur sé
Að Eimskipafélagið sé farið að skilgreina
sig sem sjávarútvegsfyrirtæki auk þess að
vera fyrirtæki í kaupskipaútgerð og sjávar-
útvegurinn verði þannig ein af undirstöð-
um Eimskips, hlýtur að vera meiriháttar
traustsyfirlýsing á íslenskan sjávarútveg og
framtíð hans.