Ægir - 01.10.2002, Blaðsíða 26

26
Æ G I S V I Ð TA L I Ð
að byggja upp þorskstofninn þar. Við trillukarlar
köllum eftir rannsóknum. Við biðjum um rannsókn-
ir á því hvað hefur farið úrskeiðis hér og hvernig
hægt sé að snúa hlutum til betri vegar. Lítið hefur
verið hlustað á þetta, líklega vegna þess að meiri-
hlutinn í stjórn Hafrannsóknastofnunar er í höndum
stórútgerðarmanna, þeir vilja ekki rannsóknir á veið-
arfærum. Staðreyndin er sú að togveiðarfærin hafa
verið að margfaldast að umfangi. Þegar ég á sínum
tíma var á nýsköpunartogurunum vorum við með 8-
900 kg. hlera, en nú eru hlerarnir upp í 8-9 tonn að
þyngd. Þetta segir meira en mörg orð. Við viljum
upplýsingar um hvernig þessi stóru veiðarfæri fara
með botninn á grunnsævi. Því miður er veiðum ekki
stjórnað á Íslandi. Kvótanum er hins vegar stýrt og
svo er mönnum í sjálfs vald sett hvað þeir gera. Við
viljum meðal annars fá svör við því hversu mikið
drepst af fiski áður en veiðarfærin koma upp. Og við
viljum líka vita hvernig þessi stóru veiðarfæri fara
með botninn. Við verðum að fá svör við þessu.”
Stór fiskur og lítill
„Jónas Bjarnason hefur verið að skrifa lærðar greinar
um hrygningu stærsta fisksins og hann hefur jafn-
framt stúderað hvað gerðist við Nýfundnaland. Haf-
rannsóknastofnun segir að stærsti fiskurinn sé að
hverfa. Ég er ansi hræddur um að níu og hálfrar
tommu riðill taki bara stærstu hrygnurnar. Þetta
gera menn vegna þess að kvótinn er orðinn svo dýr
og hrognin eru á svo gífurlega háu verði. Þess vegna
mega menn ekki fá nema stærstu hrygnurnar – annar
fiskur sleppur í gegn. Við trillukarlar viljum líka fá
svör við því hvort þetta sé rétta leiðin. Ég spyr hvort
rétt sé að taka bara stóra fiskinn en skilja þann lé-
legri eftir til undaneldis. Ég tel að með þessu sé verið
að ala upp mun afkastaminni fiskistofna við landið,
sem mun hafa alvarlegar afleiðingar.”
Krefjumst rannsókna!
„Snurvoðarbátarnir nú til dags eru mun öflugari en
áður var og þeir eru með sérútbúnar tromlur og mik-
ið af tógum og bobbingaleggjum eða rokkhopper-
um, eins og menn kalla þetta nú til dags. Þessir bát-
ar eða öllu heldur skip draga orðið upp í hálfan ann-
an klukkutíma með mjög öflugum veiðarfærum. Við
trillukarlar veltum því fyrir okkur af hverju við vor-
um að færa landhelgina á sínum tíma út í tólf mílur
þegar við síðan leyfum togveiðar á öflugum skipum á
grunnslóð inni á víkum. Menn verða að svara því
hvaða áhrif smáfiskaskiljur hafa á þorskinn og ýsuna.
Hvað lifir af fiski sem fer í gegnum þessar skiljur?
Við verðum að fá þetta allt upp á borðið. Það þýðir
ekkert að segja að trillurnar hafi alltaf farið framúr
heimildum og halda því fram að það séu helstu rökin
fyrir því að ekki hafi tekist að ná fiskistofnunum
upp. Þessi fullyrðing er út í hött, því lengi á síðustu
öld vorum við að fiska 4-500 þúsund tonn á ári af
þorski, en nú erum við hins vegar komnir niður fyrir
200 þúsund tonn. Allt tal um ofveiði er því alveg út
í hött. Það er eitthvað annað að og það er löngu
kominn tími til þess að fram fari rannsóknir á því
hvað hefur skeð í lífríkinu. Íslenska þjóðin á heimt-
ingu á því að fá að vita það. Til þess þarf nýtt fjár-
magn og ég mælist til þess að þetta verkefni verði
fengið sjálfstæðri stofnun, ekki Hafrannsóknastofn-
un, sem hefði það hlutverk að kanna hvaða áhrif hin
ýmsu veiðarfæri hafi á lífríkið.”
Guðmundur segir að á grunnslóðinni fyrir vestan
hafi verið töluvert mikill fiskur að undanförnu.
„Hann stendur grynnra en áður. Spurningin er sú
hvort fiskurinn er að leita sér skjóls á grunnsævi
vegna þess að búið sé að slétta hafsvæðin fyrir utan
12 mílurnar. Fiskurinn þarf alltaf að fá skjól fyrir
straum og hann leitar skjóls á bakvið hólana. Ég hef
heyrt menn geta sér þess til að fiskurinn leiti skjóls á
grunnslóðinni þar sem botninn hefur ekki verið
sléttaður.”
Neyðin kennir....
Vestfirðingar hafa í gegnum tíðina verið mjög áber-
andi í hagsmunabaráttu smábátasjómanna. Guð-
mundur er spurður að því hvort Vestfirðingar séu
harðari en aðrir í þessum efnum?
„Nei,” segir hann og hlær. „Neyðin kennir naktri
konu að spinna. Það hefur verið hert svo mikið að
okkur að það var annað hvort að duga eða drepast.
Við fundum að eignirnar okkar hrundu niður í verði
og lifibrauðið var tekið undan plássunum með lög-
um frá Alþingi. Og þetta var gert þrátt fyrir að við
eigum stjórnarskrárvarin atvinnuréttindi til fiskveiða
langt aftur í aldir. Engu að síður hefur Alþingi Ís-
lendinga tekið af okkur þessi atvinnuréttindi sem við
eigum þó skýlausan rétt til. Auðvitað erum við
hundsvekktir yfir því hvernig búið er að fara með
okkur. Það er margra alda reynsla komin á að línu-
veiðar og krókaveiðar eru vistvænar veiðar. Færeying-
ar eru að veiða 60% af ýsu og þorski á króka. Þeir
banna net og sömuleiðis snurvoð. Og þeir banna líka
verksmiðjuskip. Færeyingar eru að ná árangri í sinni
fiskveiðistjórnun og því tel ég að fyrr en síðar muni
koma að því að við förum að læra af þeim.”
Þarf almennar aðgerðir en ekki sértækar
Guðmundur vekur máls á svokölluðum byggðakvóta
sem Vestfirðingar fengu úthlutað í fyrra. „Sum
byggðarlög hér fengu allt upp í 400 tonn og auðvit-
að lagaði þetta stöðuna. En ég spyr; eru svona sér-
tækar aðgerðir það sem við viljum sjá? Svar mitt er
nei. Við biðjum um almennar aðgerðir sem gangi
jafnt yfir allt landið. Byggðakvóti mismunar byggð-
um og mönnum og skekkir samkeppnisstöðu. Vest-
fjarðaraðstoðin, sem svo átti að heita, gerði okkur
ekkert nema slæmt vegna þeirrar neikvæðu umræðu
um Vestfirði sem hún kallaði á. Það var ekki stjórn-
málamönnum að þakka að Vestfirðir hrundu ekki.
Það var hins vegar trillukörlunum að þakka. Þegar
verst var björguðu trillukarlarnir Vestfjörðum með
því að taka áhættu og þar með skuldsetja sig og sínar
„Við fundum að eignirnar okkar
hrundu niður í verði og lifibrauðið
var tekið undan plássunum
með lögum frá Alþingi.“
„Auðvitað erum við hundsvekktir
yfir því hvernig búið er
að fara með okkur.“