Ægir - 01.10.2002, Page 33

33
A L Þ I N G I
ugglega velta því fyrir sér hvernig
útgerðarhagsmunir þessara félaga
muni samrýmast hagmunum
flutningafyrirtækisins Eimskips.
Menn standa til dæmis væntan-
lega frammi fyrir þeirri spurn-
ingu af hverju frystitogari frá
Skagaströnd ætti að landa á
Skagaströnd en ekki beint í
frystigeymslu Eimskips í Reykja-
vík. Ég er alls ekki að segja að
þetta verði niðurstaðan í þessu
tilviki, en ég bendi á að hætturn-
ar eru fyrir hendi og menn munu
örugglega leita hagræðingar. Sú
hagræðing er ekki hagræðing
fólksins á staðnum. Menn geta
líka velt því upp hvernig verði
hagrætt á Akranesi. Ég tel líkleg-
ast að þar verði menn meira í
uppsjávarfiski og karfa og þorsk-
heimildirnar fari frekar norður.
Ég minni á að þegar menn hafa
tekið til sín aflaheimildir og skip,
hafa oft verið gefin loforð sem
ekki hafa haldið gagnvart byggð-
um og því fólki sem þar býr. Og
það er gömul saga og ný að ef
menn lenda í vandræðum með
fjárhagslega stöðu sinna fyrir-
tækja, er hagrætt blákalt út frá
fyrirtækjunum en ekki hagsmun-
um fólksins,” segir Guðjón Arnar.
Þrýstingur á kvótaþakið
Guðjón Arnar er sannfærður um
að mikill þrýstingur muni koma
á hækkun kvótaþaksins. „Þessi
þrýstingur mun koma frá stærri
útgerðaraðilunum, en það liggur
alveg fyrir að fyrir kosningar
verður ekkert minnst á að hækka
kvótaþakið. Og ég hef heldur
ekki trú á því að fyrir kosningar
verði afgerandi tilfærsla aflaheim-
ilda hjá þessum stóru aðilum. En
eftir kosningarnar byrjar ballið.
Ef ríkisstjórnarflokkarnir halda
velli í vor er það mín spá að þing-
ið muni ekki standast þrýsting
um hækkun kvótaþaksins. Þó að
menn tali um að hafa varið kvóta-
þakið, þá hefur samt sem áður
verið heimilað að þrjú fyrirtæki á
Íslandi geti átt allan karfakvót-
ann,” segir Guðjón Arnar Krist-
jánsson.
Sagður ófriður um
verðlagningu
Í greinargerð með áðurnefndri til-
lögu til þingsályktunar um fjár-
hagslegan aðskilnað útgerðar og
fiskvinnslu í landi er viðskiptum
með fisk hér innanlands lýst sem
óviðunandi ástandi. Engin skil-
yrði séu til eðlilegrar verðmynd-
unar á fiski og ótruflaðrar sam-
keppni í fiskviðskiptum þrátt fyr-
ir að í landinu hafi lengi starfað
uppboðsmarkaðir fyrir fisk.
„Fiskviðskipti við núverandi
kringumstæður skapa ófrið um
verðlagningu á fiski milli sjó-
manna og útvegsmanna og grafa
einnig undan tilvistargrundvelli
innlendra fiskmarkaða. Skiptir þá
ekki meginmáli hvort um við-
skipti milli óskyldra eða skyldra
aðila er að ræða. Þá ríkir mikil
samkeppnisleg mismunun í fisk-
vinnslunni sem bitnar hart á fisk-
vinnslufyrirtækjm sem ekki
tengjast útgerð,” segir orðrétt í
greinargerð með tillögunni.“
Og ennfremur segir orðrétt í
greinargerðinni: „Viðskipti“ milli
útgerðar og fiskvinnslu í eigu
sama aðila eru að því leyti sama
marki brennd og viðskipti milli
óskyldra aðila að viðmiðunarverð-
ið á fiskinum til hlutaskipta er
a.m.k. að mestu leyti úr öllum
tengslum við ríkjandi markaðs-
verð. Eigandinn, þ.e. viðkomandi
fyrirtæki, er því í raun með þessu
að flytja fjármuni frá útgerðinni
til fiskvinnslunnar. Hvort sem
fiskviðskiptin eiga sér stað milli
óskyldra aðila eða innan sama fyr-
irtækis verður niðurstaðan sú
sama, falskt fiskverð sem knúið er
fram í krafti þeirrar stöðu sem út-
gerðin hefur með yfirráðum sín-
um yfir veiðiheimildum. Hér-
lendis ríkir feluleikur og óljósir
viðskiptahættir um sjávarfang þar
sem mörg viðskiptaform eru
aldrei upplýst. Þetta ástand leiðir
til þess að á Íslandi liggja upplýs-
ingar um afurðaverð á erlendum
mörkuðum fyrir unninn fisk og
fiskafurðir ekki fyrir mánuðum
og jafnvel árum saman. Á sama
tíma eru auðfengnar allar upplýs-
ingar um verð afurða hjá öðrum
þjóðum, t.d. í Færeyjum og Nor-
egi.
„Ég hef haft efasemdir um að við séum á réttri leið með stórum sameiningum í
sjávarútvegi og ég tel að menn ættu að fara sér hægt í þeim efnum.“
„Vinnslan eða útgerðin eru ýmist að sýsla með veiðiheimildirnar. Síðan koma upp eilíf
dælumál um hvernig með þetta er farið, hvað teljist eðlilegir viðskiptahættir og hvað
ekki,” segir Guðjón Arnar.