Freyr - 01.02.1979, Page 6

góðu öryggi á grundvelli vitneskju úr búr-
eikningum um tilkostnað við framleiðsluna
eða framleiðsluauka, svo og tilkostnað við
flutninga, vinnslu og geymslu varanna. Það
er rétt að taka fram, að ekki er rétt að telja
það öruggt, og víst, að tap sé af öllu því, sem
nefnt er umfram- eða offramleiðsla.
Það hefur til dæmis alls ekki verið sýnt fram
á, að það af sauðfjárframleiðslunni, sem er
umfram innanlandsþarfir fyrir dilkakjöt, sé
þjóðinni eða bændastéttinni óhagkvæmt,
jafnvel þó að verðið, sem fæst fyrir kjötið
erlendis, nemi ekki nema 40-50% af
heildsöluverði.
Þvert á móti, það er meiri ástæða til að
spyrja hvort þjóðin hafi virkilega efni á því að
draga verulega mikið úr sauðfjárframleiðsl-
unni? Hvort hún hefur efni á því að vera án
þess gjaldeyris, sem fæst fyrir afurðirnar,
sem seldar eru beint óunnar, og án þeirrar
atvinnu og þess gjaldeyris, sem iðnaðurinn
úr sauðfjárafurðum skapar?
Varðandi mjólkurframleiðsluna skiptir sjálf-
sagt allt öðru máli. Þar er hvort tveggja, að
verðhlutfallið, sem fæst áerlendum markaði,
er óhagstæðara og svo hitt, að aðeins eru
möguleikar til að selja sumar mjólkurvörur,
það er ost, og þeir ef til vill takmarkaðir í
náinni framtíð.
Sé miðað við síðasta ár, þyrfti að draga úr
mjólkurframleiðslunni, sem svarar nálægt
því einum sjötta. Heildarmjólkurframleiðslan
var um 120 milljónir lítra, en talið er, að
hæfilegt væri, að hún næmi um 100 milljón-
um lítra.
Dæmið er þvíeinfalt. Ef allir drægju jafnt úr
framleiðslunni, þyrfti bóndi, sem lagði inn
120þús. lítraásíðastaári, að lækkasig niður
í 100 þúsund lítra. Bóndi með 36 kýr gæti
fargað sex þeirra og haldið svipaðri nyt, ef
hann velur þann kostinn.
Annað mál er það, að öll sanngirni mælir
með því, að þeir, sem mesta framleiðsluna
hafa haft, dragi hlutfallslega mest úr henni.
Við þetta hafa líka tillögur yfirleitt miðast.
Þegar dæmið liggur þannig fyrir, að fram-
leiðsla umfram ákveðið magn borgar ekki
tilkostnaðinn, nánar tiltekið breytilegan
kostnað, ætti það að vera öllum Ijóst, að að-
gerðir til að draga úr framleiðslunni eru ekki
,,álögur“ á bændur, þvert á móti þær spara
þeim útgjöld, þetta getur jafnt átt við um
verðjöfnunargjald, sem beitt er á mismun-
andi vegu, og kjarnfóðurgjald. Svo fremi, að
tilætluð áhrif verði, undir því er allt komið.
Á sama hátt má í slíkum tilfellum verja
vissum fjárhæðum til að verðlauna menn
fyrir að draga úr framleiðslunni.
Nokkrum sinnum hefurverið sagt frá því hér í
Frey, að þessum ráðum hafa aðrar þjóðir
beitt og með viðunandi árangri.
í Noregi var ástandið þannig í lok ársins
1976, að mjólkurframleiðslan var orðin of
mikil, og reiknað var út að við hvert prósent,
sem hún ykist, lækkaði það verð, sem norskir
bændur gætu fengið fyrir mjólkina heilt yfir
um 1,3 aura á hvert kg. Var ákveðið að taka
upp svonefnt bónuskerfi, þannig að þeir,
sem tilkynntu, að þeir vildu draga úr fram-
leiðslunni miðað við síðasta ár, fengju verð-
bætur á alla sína mjólk, þannig: Þeir, sem
framleiddu 1 % minna en árið áður, fengu 2,5
aura á lítra, þeir, sem minnkuðu um 2%
fengu 4 aura á lítra, og 4% minni framleiðsla
gaf 7 auraá lítra. Verðbætur voru greiddaraf
framleiðendum sjálfum, það er með verð-
jöfnunargjaldi. Þetta gafst það vel, að
mjólkurframleiðsla varð mátuleg 1977 og
framan af ári 1978, en nú þarf aftur heldur að
auka hana, að sögn.
62
FREYR