Freyr - 01.07.1995, Blaðsíða 38

Framkvœmd mjólkurfóðrunar ungkólfa
• Gefið kálfmum 0,5-1,0 lítra af spenvolgum
ferskum broddi innan tveggja klukkustunda frá
fœðingu.
• Sé kálfurinn ofslappur til að drekka sjálfur þatf
að hella fyrsta broddinum ofan í hann.
• Gefið kálfinum 2 lítra af broddmjólk innan 6-8
klukkustunda frá fœðingu.
• Kádfum sem fá að sjúga mœður sínar er nauð-
synlegt að gefa broddmjólk með, því að reynslan
hefur sýnt að þriðjungur þeirra fœr ekki nœgilegt
magn af broddmjólk fyrstu klukkustundirnar.
• Fyrsta sólarhringinn er hœfilegt að gefa samtals
4 -5 I af broddmjólk en síðan eftir átlyst í 4-5
daga. Best erað skipta dagsskammtinum áfjögur
mál fyrsta sólarhringinn og síðan á þrjú mál
nœstu daga.
• Eftir að broddmjólkurfóðrun lýkur er eðlilegt að
kálfurinnfái u. þ. b. 4 - 6 lítra afmjólk á dag eða
samsvarandi magn af kálfaduftsblöndu sé hún
notuð. Ofiast er miðað við mjólkurfóðrun í allt að
12 vikur en luín getur staðið skemur eða lengur
eftir aðstœðum. Venjulega er farið að draga úr
mjólkureldi þegar kálfurinn erfarinn að éta hey
að ráði og narta í kjarnfóður.
• Forðast ber að gefa kálfum, einkum k\n'gukódfum,
brodd eða nýmjólk úrkúm (mœðrum) með júgur-
bólgu og kúm sem eru orðnar mylkarfyrir burð.
• Það eru búliyggindi að geyma og frysta alla
broddmjólk úr heilbrigðum kúm sem ekki nýtist
strax, til að eiga á lager. Við -18°C eða lœgra
hitastig geymast mótefni í broddmjólk í allt að 1
ár. Mjólkurfernur ent upplögð ílát til að geyma í
frystan brodd. Gæta skal þess að þíða broddinn
hœgt upp, t. a. m. í vatnsbaði með 40-45 °C vatni
í eða í örbylgjuofni með lágum orkustyrk (650
W). Ekki er ráðlegt að nota eða geyma brodd-
mjólk úr kúm sem liafa staðið geldar óvenjulega
skamman tíma, t. d. skemur en 3-4 vikur.
Einnig getur verið hentugt að varðveita brodd til
skemmri tíma með sýringu. Við góðar aðstœður
geymist sýrður broddur í allt að þrjár vikur og er
ekki lakara fóður en ferskur. Ef það á að sýra
broddmjólk verður að gœta ýtrasta hreinlœtis við
júgurþvott, mjaltir og alla meðferð mjólkurinnar.
Aðeins sé notuð mjólk úr heilbrigðum kúm. ÖII
ílát sem notuð eru verða að vera tandurhrein og
sýringar- eða geymsluílátið með loki. Til sýringar
er bœði hœgt að nota súrmjólk eða lífrœna sýru
(própíonsýru eða maurasýru 10 ml í lítra af
broddi). Einn lítri af súrmjólk í fyrsta brodd-
skammtinn nœgir til að koma sýrumynduninni af
stað. 1 hvert skipti sem bœtt er í sýringarkarið er
nauðsynlegt að blanda broddinn og sýringarefnið
vel og vandlega saman og œskilegt hitastig við
sýringuna er 17-22°C. Sýrðan brodd verður að
hita upp áður en hann er gefinn ungkálfum, t. a.
m. með því að bœta fjórðungi lítra af 60°C vatni
í 1 lítra afbroddi. Mótefnin í broddmjólkinni þola
ekki hœrri hita en 40°C. Þess vegna verður upp-
hitun á broddmjólk að gerast varlega og sér-
staklega þarf að forðast mishitun.
• Frá 4-6 daga aldri skulu kálfar Itafa frjálsan
aðgang að góðu fersku drykkjarvatni.
aðstoð meltingarhvata. Ysting mjólkurinnar er forsenda
þess að um áframhaldandi meltingu og nýtingu mjólkur-
próteinsins sé að ræða aftar í meltingarveginum.
Hitastig mjólkurinnar ræður mjög miklu um hve hratt
hún ystir (hleypur). Við 37-39°C hleypur hún á 5
mínútum en við 15°C tekur það sex tíma. Berist óhleypt
mjólk aftur í skeifugörn og smáþarma getur það, eins og
áður segir, valdið meltingartruflunum og kálfaskitu.
Umhverfi og aðbúnaður.
Það er nauðsynlegt að merkja hvern kálfa tryggilega.
Eftir að kálfurinn er tekinn frá móður þarf hann að fá
hreint, þurrt og bjart rými (box eða stíu) með góðum
undirburði til að liggja í. Kálfurinn þarf að hafa það
mikið rými að hann geti hreyft sig eðlilega. Hjá honum
þarf að vera algerlega trekklaust og umfram allt rólegt
umhverfi. Ekki er æskilegt að hafa marga ungkálfa
saman í stíu vegna hættu á smiti. Félagsskapur þeirra
hvers af öðrum er þó æskilegur. Kvígukálfa er
æskilegast að hafa í einstaklingsstíum til að forðást að
þeir verði sognir. Gæta þarf sérstaklega vel að hreinlæti
og þrifunt á drykkjarílátum og öðru því sem kálfurinn
kernst í beina snertingu við. Með reglulegu millibili þarf
að sótthreinsa kálfastíur og fóðurílát. Ekki eræskilegt að
kálfar á ólíkum aldri gangi saman. Aðkeypta kálfa ber
skiiyrðislaust að hafa út af fyrir sig í nokkra daga og ekki
láta kálfa frá mismunandi bæjunt ganga sarnan til að
byrja með. Hitastig hjá ungkálfum skiptir minna máli
eftir að þeir eru orðnir þurrir og hvergi trekkir. Loftraki
skal helst ekki vera hærri en 75-80%. Loftræsting þarf
að vera góð.
310 FREYR - 7’95