Freyr - 01.12.1999, Síða 28

Gunnar Gauti og Ingimar við aðgerð á eistum og aukaeistum. Mikill
breytileiki kom fram og gott samrœmi var á milli hinna ýmsu mœlinga.
mun á lægstu og hæstu gildum,
sérstaklega í þunga og rúmmáli.
Við leit að sáðfrumum í aukaeist-
um kom í ljós að af þessum 45 fol-
um voru 10 með sáðfrumur í öðru
eista og 6 í báðum (35.6) en í 29
voru engar sáðfrumur (64.4).
Þannig hafði rúmlega þriðjungur
folanna náð lífeðlisfræðilegum
kynþroska á aldrinum 12-14 mán-
aða, að meðaltali 12.5 mánaða en
þeir sem ekki höfðu náð því þroska-
stigi voru á aldrinum 10-13 mán-
aða, að meðaltali rúmlega 12 mán-
aða. Samanburður á eistum með
og án sáðfruma leiddi í ljós mikinn
stærðarmun eistna og aukaeistna
svo sem fram kemur í 2. töjlu. Þó
er sá munur hlutfallslega mun meiri
í eistum en aukaeistum.
Svo sem fram kemur i 3. töflu er
há fylgni á milli þunga eistna og
annarra mæliþátta eistna og auka-
eistna og er hún tölfræðilega raun-
hæf í öllum tilvikum. Þannig gefa
t.d. lengdar- og breiddarmælingar
ágætar vísbendingar um eistna-
þyngd.
Ályktanir
Niðurstöðurnar sýna mikinn
breytileika í þunga og öðrum mæli-
þáttum eistna og aukaeistna. Auk
aldurs má gera ráð fyrir að uppeldi,
þungi og ættemi hafi áhrif á vöxt
og þroska eistna. Agæt fylgni er á
milli hinna ýmsu mæliþátta og væri
trúlega hægt að áætla með all góðri
nákvæmni stærð eistna fola með
t.d. þvermálsmælingum á pung, líkt
og gert hefur verið á hrútum (6) en
slíkt yrði þó mun erfiðara í fram-
kvæmd. Ljóst er að folar sem hafa
náð kynþroska eru með mun
smærri eistu, hér 32.6 g að meðal-
tali, en fullvaxnir hestar. Eista úr 48
mánaða (4-vetra) stóðhesti sem haft
var til samanburðar vó 212.9 g en
reikna má með að þau séu nokkuð
stærri í eldri hestum (7). Þar sem
aukaeistun vaxa hlutfallslega hrað-
ar en eistun er sá munur á milli ung-
fola og fúllvaxins stóðhests ekki
eins mikill, þ.e. 9.8 g og 25.5 g í
þessari athugun. Svo sem vænta
mátti var mun meira af sáðfrumum
í aukaeistanu úr fullvaxna hestin-
um.
Þær niðurstöður þessarar athug-
unar að rúmlega þriðjungur (35.6%
folanna hafði náð lífeðlisfræðileg-
um kynþroska á aldrinum 12-14
mánaða, benda til þess, að miðað
við þær umbætur sem orðið hafa í
fóðrun og meðferð, geti all margir
2. tafla. Samanburöur á þunga eistna og auka- eistna meö og án sáðfruma
Þroskastig Eistu (g) Aukaeistu (g)
Meðaltal Meðaltal
í Með sáðffumur, (lægsta-hæsta gildi) (lægsta-hæsta gildi) 1
1 kynþroska (n = 22) 1 An sáðfruma, 32,6 (18,1 - 77,0) 9,8 (7,0-13,8)
| ekki kynþroska (n = 68) 13,9 (4,4 - 36,6) 7,6 (3,2 - 12,5)
3. tafla: Fylgni á milli þunga eistna 1 og 2 og ann-
arra samsvarandi mæiiþátta eistna og aukaeistna
(d.f. = 43)
Mæliþættir Eista l(g) Eista 2 (g)
Eista (ml) Q QQ *** 0,98 ***
Eista (l,mm) 0,93 *** 0,90 ***
Eista (br.mm) 0,93 *** 0,89 ***
Aukaeista (g) 0,65 *** 0,51 ***
Aukaeista (ml) 0,48 ** 0,47 **
Skýringar: Frítala = 43 *** = P < 0,001 ** =P<0,01
28 - FREYR 13-14/99