Freyr - 01.12.1999, Síða 37

náð að taka sér bólfestu í legi fóstr-
unnar. 7/9 eða 78% er jafnvel
hærra hlutfall en vonast mátti eftir.
Árangurinn 1997 var 5/7 eða 71%
og flestar rannsóknir hafa gefið til
kynna að sú aðferð sem nú var beitt
gefi heldur lakari árangur en skurð-
aðgerðin. Skýrt skal þó tekið fram
að ein tilraun af þessari stærðar-
gráðu gefur aldrei meira en vís-
bendingu um þann árangur sem
vænta má af slíkum aðgerðum.
Að gefnum hlutfallslegum
árangri útskolunar annars vegar og
innlagnar (flutnings) hins vegar, má
reikna út heildarlíkur á
árangri sem margfeldi
þessarra tveggja þátta. Ef
við notum niðurstöður
þessarrar tilraunar er út-
koman 7/11x7/9 = 49,5%.
Þ.e.a.s. u.þ.b. helmings lík-
ur eru á árangri fyrir hveija
af þessum 11 hryssum sem
á annað borð tókst að
halda. Þetta er að mati
undirritaðs umþb. sá árang-
ur sem vænta má. Ekki er
raunhæft að ætla að út-
skolunin gefi okkur meira
en 70-80% árangur enda er
það nálægt náttúrulegu
fyljunarhlutfalli. Árangur
flutnings á vonandi eftir að
batna en varla er raunhæft
að búast við meira en 70-
80% árangri á næstu árum.
Samkvæmt þessum tölum
má búast við að heildar-
árangur verði á bilinu 50-60%
(0,7x0,7=0,49/ 0.8x0,8=0,64)
Kostnaður
Nauðsynlegt er að gera sér grein
fyrir raunkostnaði til að fá hug-
mynd um verðlagningu á slikri
þjónustu í framtíðinni. Slíkur út-
reikningur er ekki einfaldur og
þegar starfsemin er rekin samhliða
annarri starfsemi hjá stofnun eða
fyrirtæki má lengi velta fyrir sér
hlutdeild starfseminnar í heildar-
kostnaði s.s. rekstri húsnæðis, af-
skriftum tækjabúnaðar, launum
aðstoðarmanna o.s.frv. Augljóst
rná þó öllum vera að eftir því sem
unnið er með stærri hóp hryssa
hverju sinni verður starfsemin hag-
kvæmari. Við tilraunina,sem hér
er greint frá, var ekki lögð áhersla
á að meta heildarvinnuframlag, en
lyfjakostnaður var nálægt 190.000
kr.
Ef miðað er við verkefni þar sem
lagt er upp með 40 hryssur, þar af
15 gjafa og 25 fóstrur gæti dæmið
litið svona út: Kostnaður við laun
og aðkeypta vinnu = 450.000 kr.
Lyf + vörur =190.000 kr. hlutdeild
í rekstri aðstöðu = 50.000 kr. Fóð-
ur, beit, hirðing og gæsla á 40
hryssum í 3 vikur = 150.000 kr.
Samtals kr. 840.000. Þessi
kostnaður skiptist á 15 hryssur
840.000/15=56.000 kr. Við þetta
bætist svo folatollur t.d. kr.
35.000,- kr. og ef flutningur skilar
árangri má hugsa sér að hryssueig-
andinn kaupi fóstruna fylfulla eftir
tveggja mán. meðgöngu á kr.
50.000. Heildarupphæðin er þá
komin í 141.000 kr. Þessar tölur
eru einungis settar fram hér til að
gefa einhverja hugmynd um vænt-
anlegan kostnað enda hefur eðli-
lega verið spurt töluvert eftir vænt-
anlegri verðlagningu á slíkri þjón-
ustu.
Lokaorð
Tilraunin hefur sýnt fram á að
fósturvisaflutningar eru vel fram-
kvæmanlegir í íslenskum hryssum
og að búast má við a.m.k. jafn góð-
um árangri og náðst hefur með önn-
ur hrossakyn. Framkvæmd tilraun-
arinnar hefúr einnig leitt til þess að
ákveðin verkþekking og reynsla er
nú fyrir hendi á þessu sviði.
Starfsemi sem þessi vekur ýmsar
spurningar. Finna má rök sem mæla
með og á móti. Ekki skal
tekin afstaða til þeirrar um-
ræðu hér. Tilgangur til-
raunarinnar var fyrst og
fremst að sýna fram á að
þetta væri framkvæmanlegt
og að afla þekkingar til að
geta boðið íslenskum
hrossaræktendum þessa
þjónustu.
Erlendis eru fósturvísa-
flutningar umdeildir engu
síður en hér. Ræktunars-
amtök flestra hrossakynja
samþykkja slíka starfsemi
þó að sum hver setji henni
þröng skilyrði. Önnur
samtök hafa alls ekki sam-
þykkt skráningu „fóstur-
vísafolalda“. Hérlendis
liggur fyrir jákvæð afstaða
Fagráðs í hrossarækt. Ekki
er útlit fyrir að ráðið muni
reyna að takmarka þessa
starfsemi á neinn hátt, t.d. með því
að samþykkja aðeins eitt afkvæmi
skráð eftir hverja hryssu árlega
eins og dæmi eru um. Hitt ber að
undirstrika að fylgja verður
ströngum reglum í skráningu til að
tryggja rétta ættfærslu folalda.
Þessu til viðbótar er skylt að nefna
að starfsemi sem þessi er háð
starfsleyfi landbúnaðarráðuneytis
að fenginni umsögn yfirdýra-
læknis og Bændasamtaka Islands
samkvæmt, reglugerð nr. 561
1994 um búfjársæðingar og
flutning fósturvísa.
Frjóvgað egg berst niður í leg 5-6 döguni eftir egglos.
Bestur árangur hefur náðst við útskolun eftir 7-8 daga.
Myndin sýnir u.þ.b. 7 daga gamlan fósturvísi á
kimblöðrustigi (blastocyst).
FREYR 13-14/99 - 37