Freyr - 01.12.1999, Blaðsíða 36

an er einfaldlega sú að allt sem
finnst er notað. Þetta er frábrugðið
því sem þekkist t.d. hjá kúm en þar
getur fjöldi fósturvísa farið upp í
10-15 úr hverri skolun og það gefur
möguleika á að velja úr þá bestu.)
Innlögnin er framkvæmd þannig
að dýralæknir færir pípuna í iófa
sér inn leggöng hryssunnar að leg-
hálsopi. Pípunni er síðan stýrt
varlega og ýtt þar til endi hennar
er kominn inn fyrir leghálsinn. Þá
er dælt úr stráinu og pípan dregin
til baka. Talið er ákaflega mikil-
vægt að þessi hluti aðgerðarinnar
takist fljótt og vel. Ef leghálsinn
opnast of mikið eða verður fyrir
ertingu er hætt við að starfsemi
legsins truflist og fósturvísinum
verði hafnað.
Við útskolun og innlögn voru
hryssurnar skorðaðar í skoðunar-
bás. Allar gjafahryssurnar og
sumar fóstrur fengu lágan skammt
af róandi lyfi fyrir aðgerðina en
voru ekki deyfðar á annan hátt.
Fóstrunum var gefið lyf sem
hamlar gegn myndun prostagland-
ína skömmu fyrir aðgerðina, en
hætta er talin á að erting legháls-
ins komi af stað myndun prost-
aglandína í legi og eyðingu gul-
bús á eggjastokkum. Eftir útskol-
un var gjöfunum gefið prostag-
landín lyf til að eyða gulbúi og
koma af stað nýju gangamáli.
Þetta er talið heppilegt til að örva
samdrátt og hreinsun legsins eftir
skolunina.
Að mati undirritaðs gengu að-
gerðirnar vel og áfallalaust og
ekki var hægt að greina að hryss-
urnar tækju þær nærri sér. Útskol-
unin veldur í mesta lagi vægum
ónotum þær 15-30 mínútur sem á
henni stendur og hið sama má
segja um innlögnina sem þó tekur
enn skemmri tíma eða aðeins fáar
mínútur. Eina teljandi áhættan við
fósturvísaflutninga með þessari
aðferð er samfara ómsjárskoðun-
um við tímasetningu eggloss.
Nauðsynlegt getur verið að skoða
einstakar hryssur daglega í allt að
6 daga í þessu sambandi þó að
flestar sleppi með 3-4 skipti.
Niðurstöður
Af 17 hryssum sem samstilltar
voru sem gjafar tókst að halda 11.
Tvær hryssur gengu ekki (höfðu
ekki egglos) og 4 hryssur höfnuðu
stóðhesti þrátt
fyrir að egglos
væri staðfest við
ómsjárskoðun.
Af þeim 11
hryssum sem
voru skolaðar
fengust fóstur-
vísar úr 7 hryss-
um. Þar af skil-
uðu tvær hryssur
tveimur fóstur-
vísum hvor.
Fundnir fóstur-
vísar urðu því
samtals 9.
Fósturvísunum
9 var komið fyrir
í 9 fóstrum. Hinn
5. júlí voru þess-
ar hryssur fyl-
skoðaðar með
ómsjá og voru þá
liðnir 9-12 dagar
frá innlögn fósmrvísa (aldur fóstur-
vísa þ.a.l. 16-20 dagar). 7 af 9
reyndust fylfullar.
Umræða
Óhætt er að segja að árangurinn
af tilrauninni hafi verið góður
þegar á heildina er litið. Einna
helst olli það vonbrigðum að ekki
skyldi takast að halda nema 11 af
17 hryssum eftir samstillingu.
Getgátur voru uppi um neikvæð
áhrif veðurs, fóðrunar og innistöðu
sem skýringu þess að tvær af
hryssunum komust aldrei „í gang“.
Hitt er e.t.v. óskylt vandamál að
nokkrar unghryssur höfnuðu stóð-
hesti og virtust ekki vera i látum
þrátt fyrir að ómsjárskoðun sýndi
eðlilegan þroska eggbús og egglos.
Við slikum vanda mætti hugsan-
lega sjá með sæðingu.
7 af 11 skiluðu fósturvísum eða
64%. sem er heldur lægra hlutfall
en vonast er eftir. Erlendar rann-
sóknir og reynsla sýna að vonast má
eftir 70-80% árangri við útskolun.
í fyrri hluta tilraunarinnar 1997 var
árangurinn 7 af 10.
Af 9 fósturvísum sem fluttir voru
virtust 7 hafa lifað af flutninginn og
36 - FREYR 13-14/99