Freyr - 01.06.2000, Qupperneq 10

Meltanleiki fjölærs rýgresis í 2. og 3. slætti þegar mislangt
er liðið frá næsta slætti á undan. Til samanburðar er
meltanleiki vallarfoxgrass eins og hann hefur mælst við
skrið að meðaltali.
Meltanleiki, %
80
78
76
74
72
70
■Á- • • 2. sláttur
• * • • * * 3. sláttur
* • * *
Meltanleiki vallarfoxgrass viö skrið 73%
• * •
25 30 35 40 45 50
Dagar milli slátta
55
3. mynd. A þessu línuriti sést hvernig meltanleiki fjölœrs rýgresis í 2. og 3.
slœtti lœkkar eftir því sem lengra er liðiðfrá nœsta slœtti á undan. Meltanleiki
var mœldur f uppskeru á 1. ári í yrkisprófunum á Korpu, Sámsstöðum,
Þorvaldseyri og Möðruvöllum 1996 og 1997, allar þríslegnar nema á
Möðruvöllum, og í rœktunartilraun á Korpu 1999 þar sem borin voru saman
sláttukerfi. A myndinni falla 12 punktar þétt að línu (ekki sýnd) þar sem
meltanleikinn fellur aðeins 0,12 einingar á dag. Stöngulmyndun er talin
skýringin í þau fjögur skipti þar sem meltanleikinn er lœgri. Lengst til hœgri
eru niðurstöður frá 1997 þegar tiltölulega langt leið milli slátta í tveimur
tilraunum, sjá 1. mynd. Hin tvö skiptin eru úr tilrauninni á Korpu 1999. Þá
spratt seint eftir fremur erftðan vetur og sumir reitirnir voru slegnir svo lítið
sprottnir íjúní að líkja má við vorbeit. Þá skerðast stönglar lítið eða ekkert og
halda áfram að vaxa. Það er því tíminn frá upphafi sprettu fremur en tíminn
frá slœtti sem skýrirfall meltanleikans efmjög snemma er slegið eða beitt.
snemma slegið (1. mynd). Á 3.
mynd sést hvemig meltanleikinn
lækkar eftir því sem lengra hefur
liðið milli slátta. Hann fer þó ekki
að falla ört fyrr en um skrið. Þá
verður grasið stöngulríkt og
stönglarnir tréna. Vorbeit á rýgresi
getur orðið til þess að slætti seinki
án þess að beitin tefji stöngul-
myndun og þá getur meltanleikinn
verið farinn að falla við slátt. í til-
raununum hefur komið fram að
ferlitna rýgresi er gæðameira en
tvílitna eins og vænst var. Að
jafnaði hefur ferlitna yrkið Einar
verið 2,8 prósentustigum hærra í
meltanleika en tvílitna yrkið Svea.
Ekki er víst að þessi munur skipti
miklu máli, meltanleikinn er svo
hár hvort sem er. En það hefur
einnig sýnt sig að beitarfénaður er
fljótur að velja og tekur ferlitna
rýgresi fram yfir, sennilega vegna
þess að það er safaríkara, þ.e.
vatnsinnihaldið meira. Því fylgir
svo góðgæti eins og meira af
vatnsleysanlegum sykrum. Reynd-
ar er mikið af þeim í öllu rýgresi
og gera þær grasið girnilegt, ekki
bara til beitar, heldur hjálpa þær til
að tryggja góða verkun. Hins
vegar þarf grasið því meiri þurrk
sem það er blautara og rýgresi ætti
alltaf að forþurrka.
Ræktun fjölærs rýgresis
Eins og getið var í inngangi hafa
nokkrir bændur þegar fengið lítils
háttar reynslu af fjölæru rýgresi.
Vorin 1998 og 1999 hefur líklega
verið sáð í rúma 30 hektara. Mest
hefur verið sáð af Baristra því að
lítið fræ var fáanlegt af Svea vorið
1998. Einar er ekki kominn á mark-
að og það mun dragast enn um sinn
þar sem skilyrðum til að fá opin-
bera viðurkenningu sem yrki
reyndist ekki fullnægt. Nú í vor
verður töluvert magn af Svea fáan-
legt og því ætti rýgresistún, sem sáð
verður í í vor, að endast betur en
sumt af því sem þegar hefur verið
sáð í. Ágætlega gefst að sá rýgresi
með komi sem er ræktað til þroska.
Þá kemur rýgresið þó ekki til nytja
haustið sem sáð er. Meltanleikinn
getur verið lágur um vorið ef grasið
helst grænt í skjóli af komhálmin-
um til vors, en ætti að hækka þegar
dregur að slætti. Fjölært rýgresi
hefur einkum verið prófað í hrein-
rækt, en einnig em gerðar tilraunir
með það í blöndu með smára, bæði
hvítsmára og rauðsmára.
Það eru einkum hin miklu fóð-
urgæði sem gera fjölært rýgresi
áhugavert og það sprettur oft mjög
vel á fyrsta ári. Til þess að nýta
gæðin þarf að slá snemma. I góðu
ári ætti að slá í júní, jafnvel um
eða fyrir miðjan mánuð. Svo er
borið á til að fá góðan endurvöxt
og túnið ætti að mega slá eða slá
og beita tvisvar aftur þegar svona
snemma er slegið. Við vitum
reyndar ekki hvort þessi harða
nýting eykur mikið hættuna á kali,
en rýgresistúni er ekki ætlað að
verða varanlegt. Sums staðar er-
lendis er mælt með að slá þegar
sprettan er um 2 tonn þurrefnis á
hektara, m.a. til þess að geta hirt
ekki seinna en á öðrum degi. Hér
ætti að slá allt að fjórum sinnum
við bestu skilyrði ef farið væri
eftir þessari reglu, en fóðurgildið
helst betur hér á landi en víðast
annars staðar vegna þess hve sum-
arið er svalt og því er ekki sama
þörfin á að slá oft.
10 - FREYR 6/2000