Freyr - 01.06.2000, Page 27

Samandregið yfirlit
Á yfirleitt að framleiða erfða-
breyttar matvörur?
Aldrei hefur verið talað við neyt-
endur um það til hvers á að nota
þessa tækni, þeir eru einungis upp-
lýstir um það að þessi tækni hafi
verið tekin í notkun. Vissulega lítur
það vel út að draga megi úr úðun
eiturefna á jurtir og að geymsluþol
matvæla, t.d. tómata, aukist. Það er
einnig staðreynd að með erfða-
breytingu er einnig verið að gera
plöntuna þannig að hún þoli eitrið
sem úðað er á illgresið. Er kannski
verið að þróa „ofur“skordýr með
þessu og sem krefst síðar meir enn
öflugra eiturs til að drepa illgresið.
Um margt annað mætti spyija, t.d
hvað við höfum að gera við horm-
ónanotkun í mjólkurframleiðslu,
þegar við framleiðum nú þegar of
mikla mjólk?
Er hœttulegt að borða erfða-
breyttar matvörur?
Neytendasamtökin sjá ekki beina
hættu í því fyrir neytendur að neyta
erfðabreyttra vara.Ýmsir vísinda-
menn telja þó svo vera en aðrir
ekki. Allan vafa ber að túlka neyt-
endum í hag. Astæða er til að
minna á að enn liggja ekki fyrir
tryggar niðurstöður um hvaða áhrif
erfðabreyttaa lífverur hafa á um-
hverfið og heilsu fólks, enda stutt
síðan þessar vörur komu á markað-
inn.
Draga erfðabreytingar úr notkun
eiturefna?
Sumir segja svo vera, en aðrar
rannsóknir segja annað. Spumingin
er hins vegar hvort skordýrin lagi
sig að erfðabreyttum lífvemm í stað
þess að þeim fækki. Reynslan ein
mun leiða það í ljós.
Eru erfðabreytingar ekki einfald-
lega eðlileg þróun innan hefðbund-
innar framleiðslu?
Þessi rök hafa oft verið notuð af
stuðningsmönnum erfðabreytinga.
Fram til þessa hafa kynbætur farið
fram með úrvali innan tegundar
Neytendur eiga að geta valið um hvort þeir kaupa erfðabreytt matvœli eða
ekki.
eða á náskyldum tegund. Erfða-
breytingar tegunda sem gerðar hafa
verið rannsóknarstofum eru allt
annað mál og ekki vandamál hefð-
bundinnar framleiðslu, heldur ný
framleiðsluaðferð. Þar má nefna að
auka má kulda- og frostþol í jurtum
með því að flytja í þær þessa eigin-
leika úr fiskum úr Norðurhöfum.
Þetta getur engan veginn talist rök-
rétt framhald á framleiðslu hefð-
bundinna matvæla, heldur ný fram-
leiðsluaðferð, enda líta stjómvöld
um allan heim svo á. Ný reglugerð
um nýfæði og sem tekur m.a. til
erfðabreyttra matvæla segir allt
sem segja þarf um þssa fullyrð-
ingu.
Hvað gerist þegar fá alþjóðleg
fyrirtækin ná einokun á markaðn-
um?
Ljóst er að bændur verða háðir
þessum fyrirtækjum bæði um út-
sæði og eiturefni. Hvemig er hægt
að tryggja eðlilega samkeppni í
heiminum við slíkar aðstæður?
Hvað gera þeir bœndur sem söðl-
að hafa um yfir í lífrœna fram-
leiðslu, þar sem tryggja verður að
ekki sé notað erfðabreytt fóður og
fræ?
Til að tryggja lífræna framleiðslu
verður að vera öllum ljóst hvaða
vömr em erfðabreyttar og hverjar
ekki, enda má ekki nota erfðabreyt-
ingar innan lífrænnar framleiðslu.
Það yrði hefðbundinni framleiðslu í
óhag en myndi styrkja lífræna
framleiðslu. Tryggt þarf að vera að
neytendur hafi val um það hvort
þeir neyti erfðabreyttar matvömr
eða ekki og því em sérstakar merk-
ingar á þeim nauðsynlegar.
Niðurstöður
Það er ýmislegt sem mælir gegn
erfðabreytttum matvælum, en einn-
ig ýmislegt sem mælir með þeim.
Neytendur eiga að geta valið á
gmndvelli upplýsinga. Gmndvall-
arkröfur eins og um upplýsingar og
val verður að halda í heiðri. Neyt-
endur hafna þessum matvælum í
vaxandi mæli og því em erfða-
breyttu matvælin á útleið.
FREYR 6/2000 - 27