Freyr

Årgang

Freyr - 01.06.2000, Side 28

Freyr - 01.06.2000, Side 28
Erfðabreytt matvœli - umhverfisverndarsamtök krefjast varfærni1 Innan tíðar kunna íslendingar að standa frammi fyrir þeirri spumingu hvort heimila megi erfðabreyttar lífverur, plöntur og húsdýr, í íslenskum landbúnaði. Gulrætur, kartöflur og jafnvel ís- lenska sauðkindin gæti orðið við- fangsefni þessarar nýju tækni sem ýmsir fagna en aðrir telja vágest. Margir sjá í erfðabreyttum lífvemm von um betri og meiri fæðu fyrir ört vaxandi fjölda fólks. Umhverfis- samtök um allan heim krefjast þess að sýnd verði mikil fyrirhyggja og varúð við notkun erfðabreyttra líf- vera. Ýmsar upplýsingar hafa kom- ið fram á undanfömum misserum sem benda til þess að nauðsynlegt sé að taka þessi vamaðarorð alvar- lega2. Glæða von um meiri lífsgæði Bætt heilsa, betri fæða og auð- veldari fæðuöflun em lífsgæði sem maðurinn hefur alltaf sóst eftir. Sóknin í þessi lífsgæði hefur óneit- anlega leitt af sér ýmsar framfarir en jafnframt haft margþætt nei- kvæð umhverfisáhrif. Á síðustu ámm hafa tveir algjör- lega andstæðir straumar einkennt þessa leit. Annars vegar er sóst eftir hreinum náttúravörum sem ekki hefur verið spillt með manngerðum efnum. Hins vegar er vaxandi ásókn í að beita vísindaþekkingu til að breyta í grundvallaratriðum líf- vemm sem era undirstaða fæðu okkar, væntanlega með það að markmiði að framleiða góð og ódýrari matvæli. Það er afar mikilvægt að neyt- endur geti sjálfir valið hvaða fæðu þeir neyta en forsendan fyrir því er upplýsingaskylda matvælafram- eftir Tryggva Felixson, framkvæmdastjóra Landverndar leiðenda. Nú virðist sem neytendur, a.m.k. í Evrópu, hafi fellt þann dóm að erfðabreytt matvæli eiga ekki heima á matarborði þeirra. Þetta hefur að sjálfsögðu áhrif á fram- leiðslu. Fram hafa komið upplýs- ingar sem benda til þess að á heims- vísu kunni bændur að draga úr notkun erfðabreyttra lífvera í akur- yrkju um allt að 25% í ár samanbor- ið við árið 1999. Fyrir liðlega ári varaði Tony Blair forsætisráðherra Bretlands við mál- flutningi umhverfisvemdarsamtaka gegn erfðabreytmm lífvemm. Blair hefur skipt um skoðun og nýlega var eftir honum haft að það væri engum vafa undirorpið að erfðabreytmm h'f- vemm fylgdi áhætta fyrir manninn og fjölbreytileika Ufríkisins3. Um- hverfisráðherra, Siv Friðleifsdóttir, virðist ekki jafn áhyggjufull og breski forsætisráðherrann og telur að niðurstöður rannsókna hingað til bendi til þess að ekki sé hætta á ferðum4. Nú í apríl kom út skýrsla í Bandaríkjunum sem unnin var af National Academies. Þessi skýrsla lýsir vel þeim hugsanlega ávinningi sem kann að felast í erfðabreyttum lífvemm en þar er jafnframt undir- strikað mikilvægi vandaðra rann- sókna til að fyrirbyggja umhverfis- slys sem vissulega geti verið fylgi- fiskur þeirra5. Matvælaframleiðslan er ekki sjálfbær Framleiðsla á matvælum byggist á samspili manns og náttúm. Mat- vælaframleiðsla hefur oft óhjá- kvæmilega mjög víðtæk umhverfis- áhrif og víðast er því miður langt frá því að hún sé stunduð með sjálf- bæmm hætti. Ýmsar tækniframfarir í landbúnaði hafa á undanfömum áratugum aukið framleiðslugetu en jafnframt spillt umhverfinu. Sem dæmi má nefna að notkun eiturefna í landbúnaði hefur víða spillt loft- gæðum, jarðvegi og gmnnvatni og notkun tilbúins áburðar veldur því að víða safnast þungmálmar upp í jarðvegi og næringarefni í vötnum og sjó. Kynbætur á plöntum og dýmm hafa aukið framleiðslugetu, lækkað " Grein þessi byggir á erindi sem höfundur flutti á ráðstefnu umhverfisráðuneyt- isins 9. mars 2000. Það er rétt að geta þess að umhverfisvemdarsamtök á íslandi hafa ekki markað ákveðna stefnu gagnvart erfðabreyttum matvælum. Umhverf- isvemdarsamtök víða um heim hafa eðlilega mikið fjallað um þetta mál og tekið afstöðu til þess. Stefnumörkun umhverfisvemdarsamtaka hér á landi virðist því tímabær og þetta efni verður til umfjöllunar á aðalfundi Landvemdar sem hald- inn verður 20 maí nk. í Garðyrjuskólanum á Reykjum. Sjá m.a. grein Elínar Guðmundsdóttur í Bændablaðinu 28.mars 2000. Sjá leiðara Guardian Weekly, 2.-8. mars 2000. Grein í Morgunblaðinu 15. mars 2000. Fréttatilkynning frá National Academy of Sciences, dagsett 5. apríl 2000. 28 - FREYR 6/2000

x

Freyr

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Freyr
https://timarit.is/publication/863

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.