Freyr - 01.06.2000, Side 34

)-
Tilraunir með
endurvinnslu túna og notkun
sands í mýrarjörð
Tilraunir þær, sem hér er fjall-
að um, voru gerðar á Hvann-
eyri á árunum 1959-1975.
Þær voru allar á túnum á þurrkuð-
um mýrum. Viðfangsefni tilraun-
anna voru mismunandi aðferðir við
ræktun túna og viðbrögð við tún-
ræktarvandamálum. Það hefur ekki
verið skrifað neitt að ráði um þessar
tilraunir áður. Niðurstöður annarra
tilrauna, sem voru gerðar á þessum
tíma, hafa verið taldar merkilegri
og þess vegna hafa þessar niður-
stöður legið á kistubotni. Þó að
niðurstöðurnar séu gamlar telja
höfundar samt sem áður að rétt sé
að birta þær. Það verður þá e.t.v. til
þess að minna á vandamál, sem
menn voru að velta fyrir sér fyrir
fjörutíu árum og eru enn að vefjast
fyrir bændum og búvísindamönn-
um landsins. Arin 1966-1970 voru
köld og hafís oft við landið, þá var
víða mikið kal í túnum á Vestur-
landi. Niðurstöður þeirra tilrauna,
sem hér er fjallað um, bera sumar
með sér að þær voru gerðar á þess-
um köldu árum.
Endurvinnsla og endur-
sáning í tún, tilraun nr.
165-65 ng 214-67
Þegar tún, sem ræktuð eru á
framræstri mýri, verða nokkurra ára
gömul breytist gróðurfarið venju-
lega og oftast minnkar uppskeran.
Oft er þetta vegna þess að skurðir
gróa upp og þeir eru ekki hreinsað-
ir, þess vegna verða túnin blaut. En
fleira kemur til, t.d. að akstur á
þungum tækjum á túninu er of mik-
ill og að grösin, sem sáð hefur ver-
ið, eru skammlíf eða þola ekki ís-
lenskar aðstæður.
I grein sem Ottar Geirsson (1973)
skrifaði er fjallað um þær tilraunir
34 - FREYR 6/2000
eftir
Óttar
Geirsson,
Bænda-
samtökum
íslands
og
Magnús
Óskarsson
frá
Hvanneyri
með endurvinnslu, sem þá þegar
höfðu verið gerðar á Islandi. Þar
segir: „Ástæðulaust er að vinna
önnur tún en þau sem gefa af sér
litla uppskeru. Áður en tún eru
endurunnin verður að finna orsakir
sprettuleysisins og bæta úr ef unnt
er. Að öðrum kosti er hætt við að
endurvinnslan verði unnin fyrir
gíg-“
Hvað eftir annað hefur verið
reynt að sá beint í grassvörðinn án
þess að vinna landið nema mjög lít-
ið og niðurstaðan hefur venjulga
valdið vonbrigðum. Um rannsókn-
ir sínar á endursáningu í tún segir
Bjami Guðleifsson (1999): „Ár-
angur ísáningar í túnsvörð við hefð-
bundnar aðstæður er ófullnægjandi.
Orsakavaldur lélegs árangurs er
ekki bundinn við jarðveginn sjálf-
an, heldur tengist hann sinu og skóf
á jarðvegsyfirborðinu. Á þessu
stigi er ekki ljóst hvort um er að
ræða ofgnótt næringarefna, eitur-
efni sem myndast við niðurbrot
plöntuleifa eða lífrænt efni sem ill-
gresi gefur frá sér. Líkur benda til
að varpasveifgras gefi frá sér þessi
eiturefni.
Líkur benda til að ný tækni boði
betri tíð. Grétar Einarsson og Lárus
Pétursson (2000) hafa skýrt frá
reynslu sinni af svonefndu DGI-
tæki. Tækið er hannað til að fella
búfjáráburð niður í jörðina. Þeir fé-
lagar hafa reynt að blanda sáðvöru í
búfjáráburðinn og sá fræjum um
leið og þeir fella hann niður. Um
það segja þeir: „Lausleg athugun
var gerð með að blanda sáðvöru í
mykju og fella niður í kalin tún.
Bráðabirgðaniðurstaða er að „sán-
ing“ með mykjunni virðist takast
vel í kalblettum þar sem fræplönt-
umar búa ekki við samkeppni, en of
langt er á milli raða.“
Hér verður getið um tvær tilraun-
ir, sem gerðar vom á Hvanneyri
með endurvinnslu túna. Tilraun nr.
1. tafla. Tilraun nr. 165-65 með endursáningu túna. Uppskera hkg/ha þurrefni.
Sáð í óbrotið land
og herfað niður
Túnið tætt með diskaherfi
Ár Túnið óhreyft 21. maí 1965 12. júní 1965
1965 33,6 0 21,2
1966 37,1 37,1 38,3
Meðaltal: 35,4 18,6 29,8 '
I
j