Freyr - 01.12.2003, Blaðsíða 52

sér að nýta þær til að gefa yfirlit
um einkenni afkvæmahópa. I
töflu 1 er gefið yfirlit um tíðni at-
hugasemdanna hjá nokkrum af af-
kvæmaflestu stóðhestum landsins,
auk kynbótamats þeirra fyrir rétt-
leika.
Eins og sjá má í töflunni er
mjög algengt að íslensk hross séu
útskeif á framfótum (29%) og aft-
urfætur séu nágengir (23%). Lík-
legt er að innskeifir og nágengir
afturfætur séu hættulegasta fót-
staðan hvað ágrip varðar en
reyndar er ekki mikið um að aftur-
fætur séu innskeifir (4%). Stóð-
hestamir, sem fram koma í töfl-
unni, em þeir hestar sem efstir
stóðu í kynbótamati aðaleinkunn-
ar sl. ár með 50 eða fleiri dæmd
afkvæmi. Þama stendur langefstur
Gustur frá Hóli með 131 stig fyrir
réttleika og ef litið er á afkvæma-
hópinn þá einkennir hann greini-
lega réttir afturfætur og mjög lítið
um nágengni. Svipað má segja um
Svart frá Unalæk sem stendur
ágætlega í kynbótamati fyrir rétt-
leika og einnig Hrafn ffá Holts-
múla. Orri frá Þúfu sker sig á hinn
bóginn nokkuð úr hvað varðar ná-
genga afturfætur en sú athuga-
semd er skráð hjá 40% afkvæma
hans.
Rétt er að benda á að samantekt
á þessu formi byggir auðvitað á
óleiðréttum gögnum og ekkert til-
lit tekið til mæðranna í þessu til-
felli en líklega mætti þó draga
ffam nytsamlegar upplýsingar fyr-
ir þá stóðhesta sem eiga allstóran
hóp dæmdra afkvæma. Þetta á að
sjálfsögðu einnig við um alla aðra
eiginleika sem athugasemdir em
skráðar við.
Frekari gagnaöflun
Veikleiki réttleikadómsins er að
hann er framkvæmdur þar sem
hesturinn er ekki undir álagi, þ.e.
án knapa og á lítilli ferð. Leiða má
líkur að því að skoðun á réttleika
undir fullu álagi gæfi réttari mynd
og notadrýgri upplýsingar. Athug-
andi er hvort hægt er að koma við
stafrænni kvikmyndun á réttleik-
anum sem mætti síðan meta með
skoðun eða jafnvel tölvugrein-
ingu.
Annað sem mætti hugsanlega
gera til þess að skerpa á þessum
þætti er að skoða hvem hest strax
að lokinni sýningu m.t.t. ágripa og
skrá niður nákvæmlega hvar og
hvers eðlis þau em. Þessu mætti
bæta inn í hina reglubundnu vinnu
við sýningamar þar sem fótabún-
aður er hvort sem er alltaf skoðað-
ur.
Þáttur járninganna
Útdráttur úr erindi Gests Páls
Júliussonar, dýralœknis og jám-
ingamanns.
Agrip hjá íslenskum hestum er
ákveðið vandamál í dag en kröf-
umar á hestana hafa einnig aukist
mikið undanfarin ár. Agrip verður
að líta alvarlegum augum þar sem
þau geta verið mjög hættuleg. Af-
lífa hefur þurft hesta sem hafa
gripið illa á sig. Á siðasta lands-
móti þurfti að sauma sex hesta og
á kynbótasýningu í vor á Mel-
gerðismelum 2003, tvo hesta.
Ágrip:
1. Afturhófur slær skástæðan
framfót á tölti eða skeiði.
2. Afturhófur strýkur hinn aftur-
fótinn
3. Framhófur strýkur hinn fram-
fótinn
4. Hesturinn lyfitir og kreppir svo
mikið að slær upp i olnbogana
á sér.
Agripin sem eru til umrœðu til-
heyra hóp 1 og kallast krosságrip
eða ”cross fire. ”
Hægt er að skipta þeim svo nið-
ur í nokkra flokka efitir því hvem-
ig afturhófurinn kemur við fram-
fótinn:
1. Skeifuna
2. Hófinn
3. Þófann
4. Hófhvarfið
5. Kjúkuliðinn
6. Legginn neðanvert
7. Legginn ofanvert.
Fótagerð, hófar og réttleiki geta
veitt okkur miklar upplýsingar um
hvaða hestar em æskilegir í rækt-
un. Hestum með veikleika í bygg-
ingu í þessum þremur punktum er
hættara við ágripum en hesti sem
er með sterka fætur, sem ber fæt-
uma vel og er með góða hófa. Ofit
em ágrip orsök þess að hesturinn
er ekki alveg heill. Votar sinar,
bólgur í sinum og liðum, geta
valdið því að hesturinn kemur
ekki rétt niður og nær ekki að fyl-
gja sér og gripur á sig. Gott er að
leita álits dýralæknis ef gmnur
leikur á um meiðsli. Réttleikinn
og fótstaða em sennilega bestu
mælikvarðamir sem við höfum ef
við ætlum að reyna rækta burtu
ágrip. Nágengir, útskeifír og
kjúkulangir hestar, sem bera fæt-
uma út—inn—út eru í mestri
hættu fýrir ágripum.
Spuming er hvort ekki væri
betra að dæma réttleika í reið því
að sumir hestar gleikka sporið
þegar þeir auka hraða en sumir er
jafn nágengir, jafnvel ennþá nær
sér. Hófurinn skiptir mjög miklu
máli þegar hestur stígur niður.
Þyngdin, sem kemur á hverja
löpp, er fimmfold þyngd hests og
knapa. Hófurinn er ákveðinn
dempari sem tekur mesta höggið
þannig að hófamir þurfa að vera
efnisgóðir, sterkir og vel lagaðir.
Flatbotna hestar með lága hæla
em ekki æskilegir í ræktun.
Járningar.
Við getum haft mest áhrif á fót-
stöðu, réttleika og hófa meðan
hesturinn er að vaxa. Efitir það
getum við ekki haft eins mikil
| 52 - Freyr 10/2003